गणेश चतुर्थीच्या दिवशी घरात गणपतीची स्थापना आणि पूजा

गणेश चतुर्थीच्या दिवशी घरात गणपतीची स्थापना आणि पूजा कशी करावी

गणेश चतुर्थी हा हिंदू धर्मातील एक महत्त्वपूर्ण सण आहे, जो मुख्यतः भगवान गणेशाच्या पूजनासाठी साजरा केला जातो. गणेश चतुर्थीच्या दिवशी घरात गणपतीची स्थापना करणे आणि पूजन करणे हे शुभ मानले जाते. या लेखामध्ये आपण घरात गणपतीची स्थापना आणि पूजन कसे करावे हे जाणून घेऊया.

1. गणपतीच्या स्थापना साठी तयारी

गणपतीची स्थापना करण्यासाठी खालील गोष्टी तयार ठेवा:

• गणपतीची मूर्ती: मूर्ती मातीची असावी, पर्यावरणपूरकता ध्यानात ठेवून मूर्ती निवडा.
• पूजेचा मंडप: गणपतीसाठी सुंदर आणि स्वच्छ मंडप तयार करा. मंडपात गणपती बसवण्यासाठी पाट, रेशमी वस्त्र, आणि फुलांची सजावट करा.
• पूजेची सामग्री: पंचामृत, दूर्वा, लाल रंगाचा फूल, सुगंधी धूप, कापूर, तांदूळ, कुमकुम, नारळ, हळद, खडीसाखर, सुपारी आणि नारळ यासारख्या साहित्यांची पूजेसाठी व्यवस्था करा.

2. गणपतीची स्थापना कशी करावी

गणपतीची स्थापना सकाळच्या शुभ मुहूर्तावर करावी.

1. मुहूर्त पाहणे: गणपतीची स्थापना करण्यासाठी योग्य मुहूर्त निवडा. साधारणतः गणेश चतुर्थीच्या दिवशी सकाळी ११ ते दुपारी १ वाजेच्या दरम्यानचा मुहूर्त उत्तम मानला जातो.
2. मूर्ती स्वच्छ करणे: गणपतीची मूर्ती स्वच्छ पाण्याने स्नान करवा. त्यानंतर मूर्तीला हलके गुलाबजल छिडका आणि हळदी-कुंकवाने सजवा.
3. मूर्तीची स्थापना: पूजेच्या मंडपात तयार केलेल्या पाटावर लाल रंगाचे रेशमी वस्त्र घाला. त्यावर गणपतीची मूर्ती स्थापित करा. मूर्तीच्या पुढे सुपारी, पान आणि अक्षता ठेवा.

3. गणपतीची पूजा कशी करावी

1. धूप आणि दीप प्रज्वलन: गणपतीच्या समोर धूप आणि दीप प्रज्वलित करा. हे शुद्ध आणि पवित्र वातावरण तयार करण्यासाठी महत्त्वाचे आहे.
2. संकल्प आणि आवाहन: गणपतीची पूजा सुरू करण्यापूर्वी गणपतीला संकल्प करून आवाहन करा. संकल्प करताना पुढील मंत्र उच्चारावा:“मम कुटुंबस्य सकल रोग, संकट, दरिद्रता निवारणार्थं, सकल मनोरथ सिद्ध्यर्थं, गणपतिप्रीत्यर्थं गणेश पूजामहं करिष्ये”
3. अभिषेक: गणपतीच्या मूर्तीला पंचामृताने अभिषेक करा. पंचामृत तयार करण्यासाठी दूध, दही, मध, साखर आणि तूप एकत्र करा. अभिषेकाच्या वेळी खालील मंत्रांचा उच्चार करा:“स्नानं समर्पयामि श्री गणेशाय नमः”त्यानंतर स्वच्छ पाण्याने गणपतीची मूर्ती स्नान द्या. त्यानंतर गणपतीला नवा वस्त्र परिधान करा.
4. पूजा आणि अर्पण: गणपतीच्या मूर्तीसमोर दूर्वा, फूल, तांदूळ, कुमकुम, हळद, खडीसाखर अर्पण करा. या वेळी खालील मंत्र उच्चारावे:“ॐ गं गणपतये नमः”संपूर्ण भक्तिभावाने गणपतीची आरती करा. पुढील गणेश मंत्रांचा जप करू शकता:

   “वक्रतुण्ड महाकाय सूर्यकोटि समप्रभा।
   निर्विघ्नं कुरु मे देव सर्वकार्येषु सर्वदा॥”

5. आरती: गणपतीची आरती करण्यासाठी पुढील आरती म्हणा:_”सुखकर्ता दुखहर्ता वार्ता विघ्नाची
   नुरवी पूर्वी प्रेम कृपा जयाची
   सर्वांगी सुंदर उटी शेंदुराची
   कंठी झळके माळ मुक्ताफळांची॥जय देव जय देव जय मंगलमूर्ती
   दर्शना मात्रे मन कामना पुरती॥”_
6. प्रसाद अर्पण: गणपतीला मोदक किंवा लाडूचा प्रसाद अर्पण करा. प्रसाद वाटताना भाविकांनी मनोभावे गणपतीचे स्मरण करावे.

4. गणेश अथर्वशीर्ष पठण

गणेश चतुर्थीच्या दिवशी गणेश अथर्वशीर्ष पठण करणे अत्यंत फलदायी मानले जाते. गणेश अथर्वशीर्षातील काही महत्त्वाचे मंत्र खालीलप्रमाणे आहेत:

“ॐ नमस्ते गणपतये त्वमेव प्रत्यक्षं तत्त्वमसि।
त्वमेव केवलं कर्तासि।
त्वमेव केवलं धर्तासि।
त्वमेव केवलं हर्तासि।
त्वमेव सर्वं खल्विदं ब्रह्मासि।
त्वं साक्षादात्माऽसि नित्यम्॥”

5. विसर्जन कसे करावे

गणेशोत्सवाच्या शेवटच्या दिवशी म्हणजेच अनंत चतुर्दशीला गणपतीचे विसर्जन करावे. विसर्जनाच्या आधी गणपतीचे निरोप पूजन करा. यामध्ये गणपतीला नवीन वस्त्र, फुले, आणि अक्षता अर्पण करावीत. यावेळी खालील मंत्राचा उच्चार करावा:

“ॐ गंगे च यमुने चैव गोदावरि सरस्वति।
नर्मदे सिन्धु कावेरी जलेऽस्मिन्सन्निधिं कुरु॥”

विसर्जनानंतर जल प्रदूषण टाळण्यासाठी मूर्तीची राख योग्य ठिकाणी विसर्जित करावी.

गणेश चतुर्थीच्या दिवशी घरात गणपतीची स्थापना आणि पूजा केल्याने घरात सुख-समृद्धी नांदते. प्रत्येकाने गणपतीची स्थापना आणि पूजा करताना श्रद्धा, भक्ती, आणि पर्यावरणाचे भान ठेवावे. गणेश मंत्र, अथर्वशीर्ष पठण आणि आरती यांनी आपल्या पूजेत अधिक पवित्रता आणि भक्तिभाव येईल. गणपती बाप्पा मोरया!