कोजागिरी पौर्णिमा 2024 तारिख, वेळ, विधी आणि महत्त्व – कोजागिरी पौर्णिमा ही हिंदू धर्मातील अत्यंत महत्त्वपूर्ण सणांपैकी एक मानली जाते. आश्विन महिन्याच्या पौर्णिमेला साजरी होणारी ही पौर्णिमा श्रद्धा आणि भक्तिभावाने भारलेली असते.
या दिवशी चंद्राच्या प्रकाशात केलेली उपासना आणि दुधाचे सेवन ही या सणाची खास वैशिष्ट्ये आहेत. या सणाला “शरद पौर्णिमा” असेही म्हणतात, कारण हाच दिवस शरद ऋतूच्या सुरुवातीचा असतो. विशेषत: महाराष्ट्रात आणि भारताच्या विविध भागांत या सणाला अनन्यसाधारण महत्त्व आहे.
कोजागिरी पौर्णिमा 2024 तारिख, वेळ, विधी आणि महत्त्व
कोजागिरी पौर्णिमा 2024 मध्ये 17 ऑक्टोबर 2024 रोजी साजरी होईल. या दिवशी पौर्णिमेची तिथी सुरू होण्याची आणि समाप्त होण्याची वेळ खालीलप्रमाणे आहे:
- पौर्णिमा तिथी सुरू: 16 ऑक्टोबर 2024, रात्री 09:53 वाजता
- पौर्णिमा तिथी समाप्त: 17 ऑक्टोबर 2024, रात्री 07:26 वाजता
ही वेळ पौर्णिमेच्या उपासनेसाठी अत्यंत शुभ मानली जाते. कोजागिरीच्या रात्री चंद्राच्या किरणांमध्ये आपल्या शरीरावर सकारात्मक ऊर्जेचा प्रभाव पडतो, असे मानले जाते.
कोजागिरी पौर्णिमेची पूजा विधी
कोजागिरी पौर्णिमेला विशेष पूजा विधी पार पाडली जाते. या दिवशी चंद्रदेवाची उपासना केली जाते. चंद्र हा शुभ्रता, शीतलता आणि शांतीचा प्रतीक मानला जातो. या दिवशी खालील विधी पार पाडण्याचा प्रघात आहे:
- स्नान: सकाळी स्नान करून शुद्ध वस्त्रे धारण करावीत.
- चंद्रदेवाची पूजा: संध्याकाळी चंद्र उगवल्यावर त्याच्या प्रकाशात चंद्रदेवाची पूजा केली जाते. चंद्राला दुग्धार्पण केले जाते आणि त्याची प्रार्थना केली जाते.
- दुधाचा नैवेद्य: चंद्राच्या प्रकाशात साजरे केलेले दूध (मध, केशर, आणि वेलची घातलेले दूध) पिण्याचा प्रघात आहे. या दुधाला अमृतासमान मानले जाते. याच्या सेवनाने आरोग्य, शांती आणि समृद्धी प्राप्त होते असे श्रद्धाळू मानतात.
- गृहशांती आणि सुखसमृद्धी: कोजागिरी पौर्णिमेला गृहशांतीसाठी विशेष पूजाविधी केले जातात. या रात्री भगवती लक्ष्मी घरोघरी फिरते आणि ‘को जागरती?’ म्हणजे ‘कोण जागे आहे?’ असे विचारते. जे जागरण करतात त्यांना देवी लक्ष्मीचा आशीर्वाद मिळतो असे मानले जाते.
कोजागिरी पौर्णिमेचे महत्त्व
- समृद्धी आणि सुख-शांतीची प्राप्ती: कोजागिरी पौर्णिमेचा सण लक्ष्मी देवीशी निगडित आहे. या दिवशी देवी लक्ष्मीला प्रसन्न करण्यासाठी जागरण आणि पूजा केली जाते. लक्ष्मी ही धन, ऐश्वर्य, आणि समृद्धीची देवी मानली जाते. त्यामुळे, लोक या दिवशी विशेष आराधना करतात.
- आरोग्याचा आशीर्वाद: पौर्णिमेच्या रात्री चंद्राचे किरण शीतल असतात आणि त्यात आरोग्यवर्धक गुणधर्म असतात असे आयुर्वेदात सांगितले गेले आहे. चंद्राच्या किरणांमध्ये ठेवलेले दूध पिल्याने शरीराला थंडावा मिळतो आणि मानसिक शांती प्राप्त होते.
- प्रकृती आणि संस्कृती यांचा समन्वय: शरद ऋतूच्या सुरुवातीला ही पौर्णिमा येते. हा काळ ऋतू संक्रमणाचा असल्यामुळे शरीराची आणि मनाची ताकद वाढवण्यासाठी शरद ऋतूतील पौर्णिमा विशेष महत्त्वाची मानली जाते. या दिवशी चंद्राच्या प्रकाशात आपल्या शरीरातील ऊर्जा संतुलित राहते, असे शास्त्र सांगते.
- सामाजिक सण: कोजागिरी पौर्णिमा हा केवळ धार्मिक सण नसून सामाजिक उत्सवदेखील आहे. या रात्री कुटुंब एकत्र जमते, चंद्राच्या प्रकाशात गप्पा आणि खेळ खेळले जातात. एकत्रित जागरण हे कुटुंबातील ऐक्य आणि प्रेम वाढवते.
कोजागिरी पौर्णिमा हा केवळ धार्मिक विधींनी साजरा केला जाणारा सण नसून मानसिक, शारीरिक आणि सामाजिक आरोग्याचा सण आहे. चंद्रदेवाच्या कृपादृष्टीने, या दिवशी भक्तांना शांती, समृद्धी, आणि सुख प्राप्त होते. त्यामुळे, या सणाचे महत्त्व अधिक अधोरेखित होते.