संत नामदेव महाराज यांनी रचलेली “युगे अठ्ठावीस विटेवरी उभा” ही आरती, महाराष्ट्रातील वारकरी संप्रदायातील एक महत्त्वपूर्ण रचना आहे. ही आरती भगवंत विठोबाला उद्देशून गायली जाते आणि वारकऱ्यांच्या भक्तीचा एक अत्यंत भावनिक आणि महत्त्वपूर्ण भाग आहे.
संत नामदेव महाराजांची भक्ती:
संत नामदेव हे वारकरी संप्रदायातील एक प्रसिद्ध संत होते. त्यांचे विठोबावर अत्यंत प्रेम आणि निष्ठा होती. त्यांच्या रचनांमधून विठोबाच्या भक्तीचे सुंदर दर्शन घडते. संत नामदेव यांची भक्ती अत्यंत निरपेक्ष आणि तल्लीन होती.
आरतीचे महत्त्व:
“युगे अठ्ठावीस विटेवरी उभा” ही आरती विठ्ठलाच्या भक्तांच्या हृदयात अत्यंत जवळची आहे. ही आरती म्हणजे विठ्ठलाच्या अनंत लीलांचे वर्णन आहे. आरतीत विठोबाला विटेवर उभा असलेला वर्णन केले आहे, जो आपल्याला युगानुयुगं भक्तांना दर्शन देत आहे.
या आरतीत संत नामदेवांनी विठोबाच्या शाश्वततेचे आणि त्याच्या भक्तांवरील अपार प्रेमाचे वर्णन केले आहे. “युगे अठ्ठावीस” म्हणजेच अठ्ठावीस युगांपासून विठोबा आपल्या भक्तांसाठी विटेवर उभा आहे, असा उल्लेख आहे. “कर कटावर ठेवुनी” यामध्ये विठोबाचा सहज आणि सौम्य स्वभाव दाखवला आहे. विठोबा आपल्या भक्तांसाठी नेहमीच उपस्थित आहे आणि त्यांच्या कल्याणासाठी कटीवर हात ठेवून उभा आहे, अशी भावना या ओळींमध्ये प्रकट होते.
संत नामदेवांच्या रचनांचे वैशिष्ट्य:
संत नामदेवांच्या रचनांमध्ये साधेपणा, भक्तीरस, आणि सहजता आढळते. त्यांच्या कविता आणि अभंगांनी महाराष्ट्राच्या संत परंपरेत एक अनोखी ओळख निर्माण केली आहे. “युगे अठ्ठावीस विटेवरी उभा” ही आरती त्यांच्या भक्तीरसातील एक उत्कृष्ट उदाहरण आहे, जी वारंवार पंढरपूरच्या वारीत आणि इतर धार्मिक कार्यांमध्ये गायली जाते.
“युगे अठ्ठावीस विटेवरी उभा” ही आरती विठोबाच्या भक्तीतील एक अत्यंत महत्त्वपूर्ण रचना आहे. संत नामदेव महाराजांच्या या अमूल्य योगदानामुळे लाखो भक्त विठोबाच्या चरणी आपली भक्ती व्यक्त करतात. ही आरती फक्त एक गीत नाही, तर ती एक अनुभव आहे, जिच्या माध्यमातून भक्त विठ्ठलाच्या शाश्वत अस्तित्वाचे दर्शन घेतात.
विठ्ठलाची आरती – “युगे अठ्ठावीस विटेवरी उभा”
युगे अठ्ठावीस विटेवरी उभा ।
वामांगी रखुमाई दिसे दिव्य शोभा ।
पुंडलिकाचे भेटी परब्रह्म आले गा ।
चरणी वाहे भीमा उद्धरी जगा ।। १ ।।
जय देव जय देव जय पांडुरंगा ।
रखुमाईवल्लभा, राईच्या वल्लभा पावे जिवलगा ।।
जय देव जय देव ।। धृ० ।।
तुळसीमाळा गळा कर ठेवुनी कटी ।
कासे पीतांबर कस्तुरी लल्लाटी ।
देव सुरवर नित्य येती भेटी ।
गरुड हनुमंत पुढे उभे रहाती ।। २ ।।
जय देव जय देव जय पांडुरंगा ० ।।
धन्य वेणूनाद अनुक्षेत्रपाळा ।
सुवर्णाची कमळे वनमाळा गळा ।
राई रखुमाबाई राणीया सकळा ।
ओवाळिती राजा विठोबा सावळा ।। ३ ।।
जय देव जय देव जय पांडुरंगा ० ।।
ओवाळू आरत्या कुर्वंड्या येती ।
चंद्रभागेमाजी सोडुनिया देती ।
दिंड्या पताका वैष्णव नाचती ।
पंढरीचा महिमा वर्णावा किती ।। ४ ।।
जय देव जय देव जय पांडुरंगा ० ।।
आषाढी कार्तिकी भक्तजन येती ।
चंद्रभागेमध्ये स्नान जे करिती ।
दर्शनहेळामात्रे तया होय मुक्ति ।
केशवासी नामदेव भावे ओवाळिती ।। ५ ।।
जय देव जय देव जय पांडुरंगा ० ।।
रचनाकार – संत नामदेव महाराज
