श्री दत्त जयंती हा हिंदू धर्मातील एक महत्त्वाचा सण आहे जो मार्गशीर्ष महिन्याच्या पौर्णिमेच्या दिवशी साजरा केला जातो. हा भगवान दत्तात्रेय यांचा जन्मदिवस साजरा करतो, ज्यांना हिंदू धर्मात भगवान विष्णूचा सहावा अवतार मानले जाते.
दत्तात्रेय भगवानांना ब्रह्मा, विष्णू आणि शिव या तीन देवतांचे संयोजन मानले जाते. त्यांना ज्ञान, भक्ती आणि मोक्षाचा देवता मानले जाते.
दत्तात्रेय जयंतीच्या दिवशी, भक्त मंदिरांमध्ये जातात आणि भगवान दत्तात्रेयाची पूजा करतात. ते उपवास देखील करतात आणि प्रार्थना करतात की त्यांना भगवान दत्तात्रेयाचा आशीर्वाद मिळो.
दत्तात्रेय जयंतीच्या निमित्ताने, अनेक धार्मिक आणि सांस्कृतिक कार्यक्रम आयोजित केले जातात. या कार्यक्रमांमध्ये भजन, कीर्तन आणि प्रवचन यांचा समावेश होतो.
श्री दत्तात्रेय जयंतीच्या शुभेच्छा!
दत्तात्रेय जयंतीची कथा
मार्गशीर्ष पौर्णिमेच्या दिवशी मृग नक्षत्रावर सायंकाळी दत्ताचा जन्म झाला, म्हणून त्या दिवशी दत्ताचा जन्मोत्सव सर्व दत्तक्षेत्रांत साजरा होत असतो. पूर्वीच्या काळी भूतलावर स्थूल व सूक्ष्म रूपांत आसुरी शक्ती मोठ्या प्रमाणावर वाढल्या होत्या. त्यांना दैत्य म्हटले जात असे. देवगणांनी त्या आसुरी शक्‍तींना नष्ट करण्यासाठी केलेले प्रयत्न असफल झाले. तेव्हा ब्रह्मदेवाच्या आदेशानुसार वेगवेगळया ठिकाणी वेगवेगळया रूपांत दत्त देवतेला अवतार घ्यावा लागला. त्यानंतर दैत्य नष्ट झाले. तो दिवस `दत्तजयंती’ म्हणून साजरा करतात.
दत्तजयंतीचे महत्त्व
दत्तजयंतीला दत्ततत्त्व हे पृथ्वीतलावर नेहमीच्या तुलनेत १००० पटीने कार्यरत असते. या दिवशी दत्ताची मनोभावे उपासना केल्यास दत्ततत्त्वाचा जास्तीतजास्त लाभ मिळण्यास मदत होते.
जन्मोत्सव साजरा करणे
दत्तजयंती साजरी करण्यासंबंधाने शास्त्रोक्त असा विशिष्ट विधी आढळून येत नाही. या उत्सवापूर्वी सात दिवस गुरुचरित्राचे पारायण करण्याचा प्रघात आहे. यालाच गुरुचरित्रसप्ताह असे म्हणतात. दत्तमंदिरामध्ये भजन, कीर्तनादी कार्यक्रम आयोजीत केले जातात. दत्तगुरूंची पूजा, धूप, दीप व आरती करून सुंठवड्याचा प्रसाद वाटप करतात. दत्ताच्या हातातील कमंडलू व जपमाळ ब्रह्मदेवाचे प्रतीक आहे. शंख व चक्र विष्णूचे आणि त्रिशूळ व डमरू शंकराचे प्रतीक आहे.
महाराष्ट्रात औदुंबर, नरसोबाची वाडी, गाणगापूर इत्यादी दत्तक्षेत्रांत या उत्सवाला विशेष महत्त्व असते.
दत्तात्रेय बालपणापासूनच एक बुद्धिमान आणि तेजस्वी मुल होते. त्यांनी वेद, पुराणे आणि इतर धार्मिक ग्रंथांची शिकवण घेतली. त्यांनी अध्यात्म आणि योगात प्रवीणता प्राप्त केली.
दत्तात्रेयांनी जगभर प्रवास केला आणि अनेकांना ज्ञान आणि मोक्षाचे मार्गदर्शन केले. त्यांनी अनेक शिष्यांना दीक्षा दिली, ज्यात संत ज्ञानेश्वर, संत तुकाराम आणि संत एकनाथ यांचा समावेश आहे.
दत्तात्रेय हे एक अद्वितीय संत होते ज्यांनी ज्ञान, भक्ती आणि मोक्ष या सर्व तीन तत्त्वांचे एकत्रीकरण केले. ते आजही जगभरातील लाखो भक्तांसाठी एक प्रेरणा आहेत.
श्री दत्तात्रेयाचे महत्त्व
दत्तात्रेय हे ज्ञान, भक्ती आणि मोक्षाचे देवता आहेत. ते एक अद्वितीय संत होते ज्यांनी या तीन तत्त्वांचे एकत्रीकरण केले.
दत्तात्रेयाचे महत्त्व खालीलप्रमाणे आहे:
- ज्ञान: दत्तात्रेय हे ज्ञानाचे देवता आहेत. त्यांनी अनेक ग्रंथ लिहिले आहेत जे ज्ञान आणि अध्यात्माचे एक अमूल्य खजिना आहेत.
- भक्ती: दत्तात्रेय हे भक्तीचे देवता आहेत. त्यांनी भक्तांना भगवंताच्या भक्तीचा मार्ग दाखवला.
- मोक्ष: दत्तात्रेय हे मोक्षाचे देवता आहेत. त्यांनी भक्तांना मोक्ष प्राप्त करण्याचा मार्ग दाखवला.
श्री दत्तात्रेय हे एक अद्वितीय संत आहेत ज्यांनी जगाला ज्ञान, भक्ती आणि मोक्ष या तीन महत्त्वाच्या तत्त्वांचे मार्गदर्शन केले.
श्री दत्तात्रेय जयंती : त्रिमूर्तीचा दैवी संगम