आझाद हिंद फौज

ब्रिटिश राजवटीपासून स्वातंत्र्य मिळवण्यासाठी भारताला जवळपास 200 वर्षे संघर्ष करावा लागला. या स्वातंत्र्याशी संबंधित अशा अनेक घटना आहेत, ज्या आज इतिहासजमा झाल्या आहेत. यापैकी एक म्हणजे आझाद हिंद फौज.

आझाद हिंद फौज कशी अस्तित्वात आली आणि गुलाम भारताला मुक्त करण्यात तिची भूमिका काय होती हे या ब्लॉगद्वारे तुम्हाला कळेल?

आझाद हिंद फौजेची निर्मिती

(INA) आझाद हिंद फौज किंवा भारतीय राष्ट्रीय सैन्याने भारताच्या स्वातंत्र्यात महत्त्वाची भूमिका बजावली. या सैन्याची स्थापना टोकियो (जपान) येथे 1942 मध्ये भारतीय क्रांतिकारी नेते ‘रासबिहारी बोस’ यांनी केली आणि 21 ऑक्टोबर 1943 रोजी या सैन्याचे नेतृत्व ‘सुभाषचंद्र बोस’ यांच्याकडे सोपवण्यात आले.

असे म्हणतात की जेव्हा नेताजींनी या सैन्याची कमान घेतली तेव्हा त्यात सुमारे 45,000 सैनिक होते आणि 1944 पर्यंत या सैन्यातील सैनिकांची संख्या 85,000 झाली होती.

या सैन्यात एक महिला तुकडी देखील सामील करण्यात आली होती, ज्याची कॅप्टन होती ‘लक्ष्मी सहगल’. या सैन्याला जपानचा मोठा पाठिंबा मिळाल्याचेही बोलले जाते. कारण या सैन्यात बहुतेक तेच सैनिक होते जे जपानने पकडले होते, नंतर इतर देशांचे सैनिकही त्यात सामील झाले.

भारताच्या स्वातंत्र्यात आझाद हिंद फौजेचे योगदान

उद्देश  : आझाद हिंद फौजेचा मुख्य उद्देश भारताच्या स्वातंत्र्यासाठी इंग्रजांशी लढा देणे हे होते. प्रासंगिकतेने, स्वातंत्र्य लढ्याला आवश्यक गती प्रदान करण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावली.

30 डिसेंबर 1943 रोजी नेताजी सुभाषचंद्र बोस यांनी पोर्ट ब्लेअरमध्ये तिरंगा फडकावला आणि अंदमान आणि निकोबार बेटांना ब्रिटिश राजवटीपासून मुक्त केलेला पहिला भारतीय प्रदेश म्हणून घोषित केले.

यानंतर एप्रिल 1944 मध्ये कर्नल शौकत मलिक यांच्या नेतृत्वाखाली मणिपूरमधील मोइरांग येथे तिरंगा फडकवला.

दुसऱ्या महायुद्धात

महायुद्धात आझाद हिंद फौजेलाही जपानी सैन्यासह पराभवाला सामोरे जावे लागले. त्यानंतर 1945 मध्ये ब्रिटिशांनी आपल्या सैनिक आणि अधिकाऱ्यांना अटक केली आणि त्याच वेळी 18 ऑगस्ट 1945 रोजी सुभाषचंद्र बोस यांचाही हवाई अपघातात मृत्यू झाला, आणि त्यामुळे त्याचा अंत झाला.

मात्र आझाद हिंद फौज पाहिल्यानंतर भारत छोडो आंदोलन अशा विविध चळवळी सुरू झाल्या. अशा परिस्थितीत ब्रिटिश सरकारच्या पराभवाचे आणि भारताच्या स्वातंत्र्याचे श्रेयही आझाद हिंद फौजेलाच दिले जाते.

माहिती

आझाद हिंद फौज कोणी व केव्हा स्थापन केली?
दुसर्‍या महायुद्धादरम्यान, 1943 मध्ये, जपानच्या मदतीने रास बिहारी बोस यांनी भारताला ब्रिटिशांच्या ताब्यातून मुक्त करण्यासाठी टोकियोमध्ये आझाद हिंद फौज किंवा इंडियन नॅशनल आर्मी (INA) नावाची सशस्त्र सेना स्थापन केली.

संस्थापक कोण होते?
राशबिहारी बोस यांनी स्थापना केली होती.

आझाद हिंद फौजेला किती देशांनी पाठिंबा दिला?
आझाद हिंद फौजेला जर्मनी, जपान, फिलीपिन्स, कोरिया, चीन, इटली, आयर्लंडसह ९ देशांनी पाठिंबा दिला होता.

आजाद हिंद फ़ौजची पहिली महिला कप्तान कोण होती?
कप्तान लक्ष्मी सहगल.

आझाद हिंद फौजेचा मुख्य उद्देश काय होता?
ज्याला इंडियन नॅशनल आर्मी (INA) म्हणूनही ओळखले जाते, त्याचा हेतू ब्रिटिश राजवटीपासून भारतीय स्वातंत्र्य मिळवण्यासाठी होता.