पहलगाम नरसंहार, भारताच्या 9 स्ट्राइक, ढाई मोर्चा आणि जम्मूवरील पाकिस्तानचा हल्ला… जाणून घ्या ‘ऑपरेशन सिंदूर’मध्ये काय घडलं

22 एप्रिल 2025: पहलगाम नरसंहार आणि देशभरातील संताप

जम्मू-काश्मीरमधील पहलगाम येथे 22 एप्रिल 2025 रोजी एक भयंकर दहशतवादी हल्ला झाला, ज्याने संपूर्ण देशाला हादरवून सोडलं. पहलगामच्या बैसरन खोऱ्यात पर्यटकांवर दहशतवाद्यांनी अंदाधुंद गोळीबार केला. या हल्ल्यात 25 भारतीय आणि 1 नेपाळी नागरिक ठार झाले, तर 17 जण जखमी झाले. हल्लेखोरांनी धर्म विचारून आणि कुटुंबांसमोर पुरुषांना लक्ष्य केलं, ज्यामुळे अनेक नवविवाहित महिला विधवा झाल्या. या क्रूर हल्ल्याची जबाबदारी टीआरएफ (द रेझिस्टन्स फ्रंट) या दहशतवादी संघटनेने घेतली, ज्याचे थेट संबंध पाकिस्तानशी जोडले गेले.

विदेश सचिव विक्रम मिस्री यांनी स्पष्ट केलं की, हा हल्ला जम्मू-काश्मीरमधील सुधारत असलेली परिस्थिती आणि पर्यटनाला खीळ घालण्याच्या उद्देशाने करण्यात आला होता. गेल्या वर्षी काश्मीरमध्ये 2 कोटींहून अधिक पर्यटकांनी भेट दिली होती, आणि या हल्ल्याने या प्रगतीला धक्का देण्याचा प्रयत्न केला.

भारताचा संयम आणि बदल्याची तयारी

पहलगाम हल्ल्याने देशभरात संतापाची लाट उसळली. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी बिहारमधील एका निवडणूक रॅलीत स्पष्ट शब्दांत सांगितलं की, भारत या हल्ल्याचा कठोर प्रत्युत्तर देईल. गेल्या अनेक दशकांपासून पाकिस्तान दहशतवादाला खतपाणी घालत असल्याचा आरोप भारताने केला आहे. यापूर्वी 2008 च्या मुंबई हल्ल्यात (166 मृत्यू), 2016 च्या उरी हल्ल्यात (19 जवान शहीद) आणि 2019 च्या पुलवामा हल्ल्यात (40 जवान शहीद) पाकिस्तान पुरस्कृत दहशतवादी संघटनांचा हात होता. या पार्श्वभूमीवर, भारताने ‘ऑपरेशन सिंदूर’च्या माध्यमातून दहशतवादाविरुद्ध ठोस पाऊल उचलण्याचा निर्णय घेतला.

6-7 मे 2025: ऑपरेशन सिंदूर – भारताची ऐतिहासिक हवाई हल्ले

6 आणि 7 मे 2025 च्या मध्यरात्री, भारतीय सैन्यदलांनी – थलसेना, वायुसेना आणि नौसेनेने एकत्रितपणे ‘ऑपरेशन सिंदूर’ सुरू केलं. या ऑपरेशन अंतर्गत, पाकिस्तान आणि पाकिस्तान अधिकृत काश्मीर (PoK) मधील 9 दहशतवादी तळांवर अचूक मिसाइल हल्ले करण्यात आले. भारतीय वायुसेनेने 8 सुखोई-30 आणि 4 रफाल लढाऊ विमानांच्या साहाय्याने ब्रह्मोस आणि स्कॅल्प मिसाइल्सचा वापर केला. या हल्ल्यांमध्ये जैश-ए-मोहम्मद (JeM), लष्कर-ए-तैयबा (LeT) आणि हिजबुल मुजाहिद्दीन (HM) यांच्या तळांचा समावेश होता.

लक्ष्य केलेले 9 दहशतवादी तळ:

• सवाई नाला कॅम्प, मुजफ्फराबाद (PoK) – लष्कर-ए-तैयबाचा प्रशिक्षण केंद्र, जिथे पहलगाम, सोनमर्ग आणि गुलमर्ग हल्ल्यांचे दहशतवादी प्रशिक्षित झाले.
• मरकज तयिबा, मुरीदके – लष्कर-ए-तैयबाचा मुख्यालय, 2008 च्या मुंबई हल्ल्याचे दहशतवादी येथे प्रशिक्षित.
• मरकज सुभानअल्ला, बहावलपुर – जैश-ए-मोहम्मदाचा मुख्यालय, 100 किमी अंतरावर.
• महमूना जोया कॅम्प, सियालकोट – हिजबुल मुजाहिद्दीनचा तळ, पठानकोट हल्ल्याची योजना येथे आखली गेली.
• सरजल कॅम्प, सियालकोट – जम्मू-काश्मीर पोलिसांच्या हत्येचे प्रशिक्षण केंद्र.
• कोटली, गुलपुर, भिंबर, चक अमरू – दहशतवादी लॉन्चपॅड आणि प्रशिक्षण केंद्र.
• लाहोर (मोहल्ला जोहर) – हाफिज सईदचा अड्डा.

या हल्ल्यांमध्ये सुमारे 90 ते 100 हून अधिक दहशतवादी ठार झाले, ज्यात जैश-ए-मोहम्मदचे नेते मसूद अझर याच्या कुटुंबातील 14 सदस्यांचाही समावेश होता. भारतीय गुप्तचर यंत्रणा RAW ने या तळांची अचूक माहिती गोळा केली होती, ज्यामुळे हल्ले यशस्वी ठरले. भारताने स्पष्ट केलं की, हे हल्ले केवळ दहशतवादी तळांवरच झाले, पाकिस्तानी लष्करी प्रतिष्ठानांना हात लावण्यात आला नाही.

‘ऑपरेशन सिंदूर’ नावामागील कारण

या ऑपरेशनला ‘सिंदूर’ हे नाव पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी सुचवलं. पहलगाम हल्ल्यात दहशतवाद्यांनी हिंदू पुरुषांना लक्ष्य केलं, ज्यामुळे अनेक महिला विधवा झाल्या. ‘सिंदूर’ हे नाव भारतीय संस्कृतीत विवाहित महिलेच्या सौभाग्याचं प्रतीक आहे, आणि या ऑपरेशनद्वारे भारताने दहशतवाद्यांना कठोर संदेश दिला की, भारतीय महिलांचं सौभाग्य उद्ध्वस्त करणाऱ्यांना सोडलं जाणार नाही.

पाकिस्तानची प्रतिक्रिया आणि ढाई मोर्चा

‘ऑपरेशन सिंदूर’मुळे पाकिस्तानात खळबळ उडाली. पाकिस्तानचे पंतप्रधान शहबाज शरीफ यांनी या हल्ल्यांना ‘कायरतापूर्ण’ संबोधलं, तर संरक्षणमंत्री ख्वाजा आसिफ यांनी भारत पुन्हा हल्ला करू शकतो, असा दावा केला. 6-7 मे च्या रात्री पाकिस्तानी सैन्याने नियंत्रण रेषा (LoC) आणि आंतरराष्ट्रीय सीमेवर गोळीबार आणि तोफखान्याचा मारा केला, ज्यात भारतातील 16 नागरिकांचा मृत्यू झाला, यात महिला आणि मुलांचाही समावेश होता.

पाकिस्तानने भारताच्या 15 शहरांवर हवाई हल्ल्याचा प्रयत्न केला, ज्यात श्रीनगर, जम्मू, पठानकोट, अमृतसर, चंदीगड, लुधियाना यांचा समावेश होता. मात्र, भारताने S-400 हवाई संरक्षण यंत्रणेचा वापर करून हे हल्ले यशस्वीपणे हाणून पाडले. यामुळे लाहोरमधील पाकिस्तानचे हवाई संरक्षण यंत्रणा उद्ध्वस्त झाली. भारताने या कारवाईला ‘गैर-उत्तेजक’ संबोधलं, ज्यामुळे युद्धाचा धोका टाळला गेला.

या घटनेने भारताला ‘ढाई मोर्चा’ युद्धाची तयारी करण्यास भाग पाडलं. यात पाकिस्तान आणि चीन यांच्याशी एकाच वेळी सामना करण्याची शक्यता गृहीत धरली गेली. भारताने आपली हवाई संरक्षण यंत्रणा आणि लष्करी तैनाती मजबूत केली, विशेषतः जम्मू, सांबा, कठुआ, राजौरी आणि पुंछ या भागात.

आंतरराष्ट्रीय प्रतिक्रिया आणि भारताची भूमिका

‘ऑपरेशन सिंदूर’ला आंतरराष्ट्रीय स्तरावर मिश्र प्रतिक्रिया मिळाली. ब्रिटनचे माजी पंतप्रधान ऋषी सुनक यांनी भारताच्या कारवाईचं समर्थन केलं, तर युक्रेनने दक्षिण आशियात शांतता राखण्याचं आवाहन केलं. संयुक्त राष्ट्रसंघाच्या सुरक्षा परिषदेत (UNSC) पाकिस्तानला पहलगाम हल्ल्यात लष्कर-ए-तैयबाचा हात असल्याचा प्रश्न विचारला गेला, ज्यामुळे पाकिस्तानची कोंडी झाली.

भारताने आपली भूमिका स्पष्ट करताना सांगितलं की, ही कारवाई दहशतवादाविरुद्ध आहे, ना की पाकिस्तानच्या नागरिकांविरुद्ध. रक्षा मंत्रालयाने आणि विदेश मंत्रालयाने संयुक्त पत्रकार परिषदेत सांगितलं की, हल्ल्यांमध्ये नागरिकांना आणि पाकिस्तानी लष्करी प्रतिष्ठानांना हानी पोहोचवली गेली नाही.

जम्मू-काश्मीरमधील परिस्थिती आणि भविष्यातील आव्हान

‘ऑपरेशन सिंदूर’नंतर जम्मू-काश्मीरमधील परिस्थिती तणावपूर्ण राहिली. जम्मू, सांबा, कठुआ, राजौरी आणि पुंछ येथे शाळा, महाविद्यालये बंद ठेवण्यात आली. पाकिस्तानच्या गोळीबारामुळे राजौरीत मालमत्तेचे मोठे नुकसान झाले, आणि अनेक रहिवाशांनी सुरक्षित ठिकाणी स्थलांतर केलं.

केंद्रीय मंत्री किरेन रिजीजू यांनी 8 मे रोजी सांगितलं की, ‘ऑपरेशन सिंदूर’ अद्याप सुरू आहे, आणि पाकिस्तानातील उर्वरित 12 दहशतवादी तळांवरही कारवाई होऊ शकते. भारताने दहशतवादाची मुळे पूर्णपणे नष्ट करण्याचा निर्धार व्यक्त केला आहे.

निष्कर्ष

‘ऑपरेशन सिंदूर’ हा केवळ पहलगाम हल्ल्याचा बदला नव्हता, तर गेल्या अनेक वर्षांपासून पाकिस्तान पुरस्कृत दहशतवादाविरुद्ध भारताचा कठोर संदेश होता. भारतीय सैन्याच्या या ऐतिहासिक कारवाईने दहशतवाद्यांची कमर मोडली, आणि भारताच्या संयम आणि सामर्थ्याचं प्रदर्शन केलं. मात्र, ढाई मोर्च्याची शक्यता आणि सीमेवरील तणाव यामुळे भारताला सतर्क राहावं लागेल. पहलगामच्या शहीदांना श्रद्धांजली वाहताना, भारतीय सैन्य आणि सरकारच्या या निर्णायक कारवाईचं देशभरातून कौतुक होत आहे. जय हिंद!

*लेखकाची टीप: हा लेख उपलब्ध माहितीवर आधारित आहे. यातील माहिती भविष्यातील घडामोडींनुसार बदलू शकते.*