प्रस्तुत “संपूर्ण गणपती आरती संग्रह” हा एक उल्लेखनीय संकलन आहे. या संग्रहात गणपती देवाच्या विविध पैलूंना वाहून नेणाऱ्या अनेक आरत्यांचा समावेश आहे. सदर संकलन हे गणपतीप्रीतीच्या भावनेचे प्रतीक असून, त्यातील प्रत्येक आरती ही गणेशोत्सवाचा एक अविभाज्य घटक आहे. या संग्रहाद्वारे भक्तिभावाचे एक मार्गदर्शक दस्तऐवज उपलब्ध होते.
संपूर्ण गणपती आरती संग्रहाचे महत्त्व:
- धार्मिक अनुभव: आरती गाणे ही एक आध्यात्मिक अनुभूती असते. हा संग्रह तुम्हाला या अनुभूतीचा आनंद घेण्याची संधी देतो.
- मन शांत करणे: आरती गाणे मनाला शांत करते आणि तणावातून मुक्त करते.
- आध्यात्मिक जोड: आरती गाणे आपल्याला आपल्या देवतेशी अधिक जवळ आणते.
- सांस्कृतिक वारसा: आरती ही आपल्या संस्कृतीचा एक महत्त्वपूर्ण भाग आहे. हा संग्रह आपल्या सांस्कृतिक वारसाशी जोडण्याचे एक साधन आहे.
प्रारंभी विनती करू गणपति – गणेश स्तोत्र । गोसावीनंदन
मोरया गोसावी यांनी रचलेल्या काही प्रसिद्ध आरत्या आहेत, ज्या प्रत्येक गणेशभक्ताच्या हृदयात स्थान मिळवून आहेत. त्यांच्या आरत्यांमधून भक्तीची गोडी, गणेशाची स्तुती, आणि जीवनातील विघ्नांचे निराकरण यांचा उल्लेख आहे. “प्रारंभी वंदितो गणराया,” आणि “जय देव, जय देव, जय मंगलमूर्ती” या आरत्या गणेश भक्तीचा उच्चार करणाऱ्या आहेत.
प्रारंभी विनति करु गणपती विद्यादयासागरा ।
अज्ञानत्व हरोनि बुध्दि मति दे आराध्य मोरेश्वरा ॥
चिंता क्लेश दरिद्र दुःख अवघे देशांतरा पाठवी ।
हेरंबा गणनायका गजमुखा भक्तां बहु तोषवी ॥१॥
नेत्री दोन हिरे प्रकाश पसरे अत्यंत ते साजिरे ।
माथा शेंदूर पाझरे वरि बरे दूर्वांकुराचे तुरे ॥
माझे चित्त विरे मनोरथ पुरे देखोनि चिंता हरे ।
गोसावीसुत वासुदेव कवि रे त्या मोरयाला स्मरे ॥२॥
गणपतीची आरती – सुखकर्ता दुखहर्ता वार्ता विघ्नाची
सुखकर्ता दुखहर्ता, वार्ता विघ्नाची |
नुरवी, पुरवी प्रेम, कृपा जयाची |
सर्वांगी सुंदर, उटी शेंदुराची |
कंठी झळके माळ, मुक्ताफळांची॥१॥
जय देव, जय देव जय मंगलमूर्ती |
दर्शनमात्रे मन कामना पुरती ॥धृ॥
रत्नखचित फरा, तुज गौरीकुमरा |
चंदनाची उटी, कुंकुमकेशरा |
हिरेजडित मुकुट, शोभतो बरा |
रुणझुणती नुपुरें, चरणी घागरिया ॥२॥
जय देव, जय देव जय मंगलमूर्ती |
दर्शनमात्रे मन कामना पुरती ॥
लंबोदर पीतांबर, फणिवरबंधना |
सरळ सोंड, वक्रतुंड त्रिनयना |
दास रामाचा, वाट पाहे सदना |
संकटी पावावे, निर्वाणी रक्षावे, सुरवरवंदना ॥३॥
जय देव, जय देव जय मंगलमूर्ती |
दर्शनमात्रे मन कामना पुरती ॥
– समर्थ रामदास स्वामी
घालीन लोटांगण वंदीन चरण । डोळ्यांनी पाहिन रूप तुझे ।
घालीन लोटांगण वंदीन चरण । डोळ्यांनी पाहिन रूप तुझे ।
प्रेमें आलिंगीन आनंद पूजन । भावे ओवाळिन म्हणे नामा ।।
त्वमेव माता पिता त्वमेव । त्वमेव बन्धु: सखा त्वमेव ।
त्वमेव विद्या द्रविणं त्वमेव । त्वमेव सर्वं मम देवदेव ।।
कायेन वाचा मनसेंद्रियैर्वा । बुध्यात्मना वा प्रकृति स्वभावात् ।
करमि यद्यत् सकलं परस्मै । नारायणायेती समर्पयामि ।।
अच्युतं केशवं राम नारायणम् कृष्णदामोदरं वासुदेवं भजे।
श्रीधरं माधवं गोपिकावल्लभम् जानकीनायकं रामचंद्र भजे ।।
हरे राम हरे राम राम राम हरे हरे हरे कृष्ण हरे कृष्ण कृ्ष्ण कृ्ष्ण हरे हरे ।।
।। मंगलमुर्ती मोरया ।।
।। गणपतिबाप्पा मोरया ।।
शेंदुर लाल चढायो – गणपतीची आरती
जय जयजी गणराज विद्या सुखदाता ।
धन्य तुम्हारा दर्शन मेरा मन रमता ॥ ध्रु० ॥
शेंदुर लाल चढायो अच्छा गजमुखको ।
दोंदिल लाल बिराजे सुत गौरीहरको ॥
हाथ लिये गुडलड्डू साई सुरवरको ।
महिमा कहे न जाय लागत हूँ पदको ॥१॥
जय जयजी गणराज विद्या सुखदाता ।
धन्य तुम्हारा दर्शन मेरा मन रमता ॥
अष्टी सिद्धी दासी संकटको बैरी ।
विघ्नविनाशन मंगलमूरत अधिकाई ॥
कोटीसुरजप्रकाश ऐसी छबि तेरी ।
गंडस्थलमदमस्तक झुले शशिबहारी ॥२॥
जय जयजी गणराज विद्या सुखदाता ।
धन्य तुम्हारा दर्शन मेरा मन रमता ॥
भावभगतिसे कोई शारणागत आवे ।
संतति संपति सबही भरपूर पावे ।
ऐसे तुम महाराज मोको अति भवे ।
गोसावीनंदन निशिदिन गुण गावे ॥३॥
जय जयजी गणराज विद्या सुखदाता ।
धन्य तुम्हारा दर्शन मेरा मन रमता ॥
कवी – गोसावीनंदन (मोरया गोसावी)
नानापरिमळ दूर्वा – गणपतीची आरती
जय देव जय देव जय मंगलमूर्ती ।
तुझे गुण वर्णाया मज कैंची स्फूर्ती ॥ ध्रु० ॥
नानापरिमळ दूर्वा शमिपत्रें ।
लाडू मोदक अन्नें परिपूरित पातें ।
ऐसें पूजन केल्या बीजाक्षरमंत्रें ।
अष्टहि सिद्धी नवनिधि देसी क्षणमात्रें ॥१॥
जय देव जय देव जय मंगलमूर्ती ।
तुझे गुण वर्णाया मज कैंची स्फूर्ती ॥
तुझे ध्यान निरंतर जे कोणी करिती ।
त्यांची सकलहि पापें विघ्नेंही हरती ॥
वाजी वारण शिबिका सेवक सुत युवती ।
सर्वहि पावुनि अंती भवसागर तरती ॥ २ ॥
जय देव जय देव जय मंगलमूर्ती ।
तुझे गुण वर्णाया मज कैंची स्फूर्ती ॥
शरणागत सर्वस्वे भजती तव चरणीं ।
कीर्ति तयांची राहे जोंवर शाशितरणी ॥
त्रैयोक्यों ते विजयी अद्भुत हे करणी ।
गोसावीनंदन रत नामस्मरणीम ॥३॥
जय देव जय देव जय मंगलमूर्ती ।
तुझे गुण वर्णाया मज कैंची स्फूर्ती ॥
रचनाकार – गोसावीनंदन
गजानना श्रीगणराया आधी वंदू तुज मोरया
गजानना श्रीगणराया ।
आधी वंदू तुज मोरया ॥
मंगलमूर्ती श्री गणराया ।
आधी वंदू तुज मोरया ॥०१॥
सिंदुर-चर्चित धवळे अंग ।
चंदन उटी खुलवी रंग ।
बघतां मानस होतें दंग ।
जीव जडला चरणी तुझिया ।
आधी वंदू तुज मोरया ॥०२॥
गजानना श्रीगणराया ।
आधी वंदू तुज मोरया ॥
गौरीतनया भालचंद्रा ।
देवा कृपेच्या तूं समुद्रा ।
वरदविनायक करुणागारा ।
अवघी विघ्नें नेसी विलया ।
आधी वंदू तुज मोरया ॥०३॥
गजानना श्रीगणराया ।
आधी वंदू तुज मोरया ॥
बाप्पा मोरया रे, बाप्पा मोरया रे
बाप्पा मोरया रे, बाप्पा मोरया रे
गणपती बाप्पा मोरया, मंगलमुर्ती मोरया ।
तूच सुखकर्ता तूच दुःखहर्ता ।
अवघ्या दीनांच्या नाथा ।
बाप्पा मोरया रे, बाप्पा मोरया रे ।
चरणी ठेवितो माथा ॥०१॥
पहा झाले पुरे एक वर्ष ।
होतो वर्षानं एकदा हर्ष ।
गोड अन्नाचा होतो रे स्पर्श ।
घ्यावा संसाराचा परामर्ष ।
पुऱ्या वर्षाची, साऱ्या दुःखाची ।
वाचावी कशी मी गाथा ॥०२॥
आली कशी पहा आज वेळ ।
कसा खर्चाचा बसावा मेळ ।
गूळ-फुटाणे खोबरं नि केळं ।
साऱ्या प्रसादाची केली भेळ ।
कर भक्षण आणि रक्षण ।
तूच पिता तूच माता ॥०३॥
नाव काढू नको तांदुळाचे ।
केले मोदक लाल गव्हाचे ।
हाल ओळख साऱ्या घराचे ।
दिन येतील का रे सुखाचे ।
देवा जाणुनि गोड मानुनि ।
द्यावा आशीर्वाद आता ॥०४॥
गणपतीच्या आरतीमध्ये विविध नामांचे स्तुती केली जाते ज्यामध्ये गणेश, विनायक, विघ्नहर्ता आणि लंबोदर यांचे नाव आहेत. आरतीमध्ये गणपतीच्या महत्त्वाचे व गुणगाथा उल्लेखले आहेत ज्यामुळे लोकांना आशीर्वाद दिले जाते. – Ganpati Aarti Marathi
