पित्तावर घरगुती उपाय – पित्त हा एक प्रकारचा आम्ल आहे जो आमाशयात तयार होतो आणि पचनक्रियामध्ये मदत करतो. जेव्हा पित्त जास्त प्रमाणात तयार होते किंवा त्याचे प्रमाण योग्य प्रमाणात नसते तेव्हा पित्ताचा त्रास होतो. पित्ताचा त्रास झाल्यास छातीत जळजळ, पोटदुखी, मळमळ, उलट्या, डोकेदुखी, चक्कर येणे इत्यादी लक्षणे दिसून येतात.
आज कालचे राहणीमान, जीवनशैली आणि खानपानात खूपच बदल झाले आहेत. घरगुती सात्विक आणि सकस आहाराची जागा कधी चमचमीत तिखट विदेशी पदार्थांनी घेतली हे आपल्याला देखील समजले नाही.
पित्त या शब्दाची व्युत्पत्ती मूळ शब्द ‘तप’ पासून झालेली आहे. तप म्हणजे उष्णता. पित्तात दोन्ही तत्वांचा समावेश आहे, ‘अग्नी’ आणि ‘जल’ तत्व. पित्ताचा प्रवाही गुण गतिशीलता दर्शवितो. अष्टांग हृदयम मध्ये पित्ताच्या सात प्रकारांचे वर्णन केले आहे: ‘पित्तम सस्नेह तिक्षोस्नम् लघुविश्राम सरं द्रवम्’, असे सूत्र आहे. म्हणजेच पित्त हे किंचित तैलीय, भेदक, उष्ण, हलके, सुगंधी, प्रवाही आणि जलरूपी असते. पित्तामुळे चयापचय क्रियेला किंवा परिवर्तनाला चालना मिळते. पित्त पचन, शरीराचे तापमान स्थिर राखणे, दृष्टीय आकलन, त्वचेचा रंग आणि वर्ण, बुद्धी आणि भावना नियंत्रित करते. पित्त दोषात असमतोल झाल्यास शारीरिक अनारोग्य, आजार आणि भावनिक समस्या उद्भवू लागतात.
पित्तावर घरगुती उपाय खालीलप्रमाणे आहेत
- सकाळी उठल्यानंतर कोमट पाणी प्यावे. कोमट पाणी पिल्याने पचनक्रिया सुधारण्यास मदत होते आणि पित्त कमी होण्यास मदत होते.
- तुळशीची पाने खावी किंवा तुळशीची चहा प्यावी. तुळशीमध्ये अँटीऑक्सिडेंट गुणधर्म असतात जे पित्त कमी करण्यास मदत करतात.
- लवंग चघळावी. लवंगमध्ये अँटिऑक्सिडेंट आणि अँटी-इंफ्लेमेटरी गुणधर्म असतात जे पित्ताचा त्रास कमी करण्यास मदत करतात.
- लिंबू आणि मीठ घालून मुळा खावा. लिंबू आणि मीठ हे पित्त कमी करण्यास मदत करणारे उत्तम घरगुती उपाय आहेत.
- आवळा खावा किंवा आवळ्याचा रस प्यावा. आवळामध्ये व्हिटॅमिन सी आणि अँटीऑक्सिडेंट गुणधर्म असतात जे पित्त कमी करण्यास मदत करतात.
- पिकलेले केळे खावे. पिकलेले केळेमध्ये पोटॅशियम असते जे पित्त कमी करण्यास मदत करते.
- बडीशोप खावी किंवा बडीशोपचा चहा प्यावा. बडीशोपमध्ये अँटीऑक्सिडेंट आणि अँटी-इंफ्लेमेटरी गुणधर्म असतात जे पित्ताचा त्रास कमी करण्यास मदत करतात.
याव्यतिरिक्त, पित्ताचा त्रास कमी करण्यासाठी खालील गोष्टी देखील लक्षात ठेवाव्यात:
- नियमित वेळी जेवण घ्यावे.
- जास्त तेलकट, मसालेदार आणि अम्लीय पदार्थ खाणे टाळावे.
- भरपूर पाणी प्यावे.
- नियमित व्यायाम करावा.
जर हे पित्तावर घरगुती उपाय करुन पित्ताचा जास्त त्रास जास्त होत असेल किंवा तो काही दिवसात कमी होत नसेल तर लगेच डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा.
