एकटेपणा आणि नैराश्य म्हणजे नेमके काय ? आयुष्यात अशा अनेक घटना घडतात जिथे आपल्याला एकटेपणा जाणवतो. आपल्याला सर्व काही रिकामे वाटते. आपले मन कोठेही पोहोचू शकत नाही. अशा परिस्थितीत आपण पूर्णपणे गप्प बसतो, आपल्यासमोर गप्प बसण्याशिवाय दुसरा पर्याय उरत नाही. अशा परिस्थितीत आपण काय करावे? आपल्या जवळच्या लोकांच्या आपल्याबद्दलच्या चुकीच्या वागणुकीमुळे आपल्या मनाला अनेकदा राग येतो. आपल्या कामात आपल्यावर होणारे अत्याचार अशा अनेक गोष्टींचा संदर्भ देता येतील जेणे तुम्ही समजापासून दूर जाऊ लागता.
अनेकवेळा आपली कोणाकडून तरी फसवणूक होते तर कधी आपल्याला जाणीवपूर्वक अशी जबाबदारी दिली जाते जी पूर्ण करण्यात आपण पूर्णपणे अयशस्वी ठरू शकतो. अशा गोष्टी का केल्या जातात हे तुमच्या समोरच्या व्यक्तीवर अवलंबून असते. जगात अनेक प्रकारचे लोक आहेत. ते जितके चांगले तितकेच वाईट. असे काही लोक असतात ज्यांचे ध्येय फक्त स्वतःचे भले करणे आणि इतरांचे नुकसान करणे हे असते. तर असे काही लोक असतात जे प्रत्येकाचा विचार करून आपले पुढचे पाऊल टाकतात.
पण जे फक्त स्वतःच्या हितासाठी जगतात, त्यांना इतर गोष्टींबद्दल कसलीही ओढ नसते, ते फक्त स्वतःचा विचार करतात. अशा लोकांना समाजात विशेष स्थान मिळत नाही, पण जे देशासाठी जगतात, त्यांचे महत्त्व आपोआप वाढते. मानवी मन अशा गोष्टींनी बनलेले असते. आपले मन आपल्या आजूबाजूच्या लोकांचे अनुकरण करत राहते, ते इतरांसमोर कसे वागतात, लोकांच्या सल्ल्यानुसार कसे वागतात आणि ते कसे जगतात. त्याचप्रमाणे आपले मन विचार करत राहते, पण आपले विचार चांगले असतील तर या सर्व गोष्टींचा आपल्यावर फारसा परिणाम होत नाही.
याचे एक उदाहरण देतो, जसे सरकारी कार्यालयातील बहुतांश लोक चांगले आढळतात, परंतु काही लोक असे देखील असतात की ज्यामुळे इतर चांगल्या अधिकाऱ्यांनाही चुकीचे पाऊल उचलावे लागते. त्या अधिकार्‍याचा त्यांच्यावर असा प्रभाव पडतो, त्यामुळे तेही ते काम संपवून टाकतात, मग ते थोडेफार पैशांमुळे असो किंवा इतर कशामुळे. पण जेव्हा ते असे कृत्य करताना पकडले जातात, तेव्हा त्यांचे जीवन एकटेपणाचे बनते. त्यांना पश्चाताप करण्याशिवाय पर्याय उरला नाही. अशा वेळी त्यांचे विचारच त्यांना अशा गोष्टी करण्यापासून रोखू शकतात.
एकटेपणा आणि नैराश्य
जेव्हा आपल्याला एखाद्या गोष्टीचा राग येतो तेव्हा आपण त्या गोष्टीचा अचूक अंदाज लावणे आवश्यक आहे, खरोखर काय योग्य कारण आहे आणि काय चुकीचे आहे. आपण बरोबर असलो तर समजावून सांगायची गरज नाही पण जेव्हा आपण चुकीचे असतो तेव्हा शांत राहणे गरजेचे असते. कारण आपण आपली चूक मान्य केली पाहिजे, विनाकारण त्याला चिकटून राहण्याची गरज नाही, त्याचा परिणाम आपल्यासाठी कधीच योग्य ठरू शकत नाही. म्हणूनच मन थंड ठेवून या सर्व गोष्टींचा एकदा विचार करायला हवा.
अनेक वेळा आपल्या मित्रांकडून काही वेगळे वागणे आपल्याला पाहायला मिळते, आपले मित्र आपल्यावर रागावतात किंवा आपल्याला टाळतात. त्यावेळी आपल्या मनात अनेक प्रश्न निर्माण होतात की तो माझ्याशी गैरवर्तन करतोय, त्याचं माझ्याशी वागणं तद्दन चुकीचं आहे. अशा वेळी त्यांच्यावर रागावण्याआधी किंवा त्यांना काही चुकीचं बोलण्याआधी एकदा विचार करायला हवा की, मी खरंच बरोबर आहे का? मी असे काही केले आहे का, ज्यामुळे तो माझ्याशी असा वागत आहे? मी काही चूक केली आहे का? या सर्व गोष्टी आपण प्रथम शोधून काढल्या पाहिजेत. कारण आपण सर्व वेळ बरोबर आहोत हे सिद्ध करू शकत नाही, आपण अनेक वेळा चुकीचे असू शकतो. आणि या कारणास्तव अनेक वेळा आपल्याला एकटेपणा जाणवतो. कारण आपल्या मनातील घालमेल आपण कोणाला सांगू शकत नाही.
म्हणूनच आपण आपल्या मनाला विचारले पाहिजे की मी खरंच बरोबर आहे का? माझा मित्र खरंच चुकीचा आहे का? ज्यांच्यामुळे ते असे वागत आहेत त्यांना मी असे काही सांगितले नाही का? त्यावर विचार केल्यानंतर आपण योग्य गोष्टीचा अंदाज लावू शकतो. या सर्व गोष्टींचे योग्य उत्तर आपल्याला मिळू शकते, म्हणूनच आपल्याला एकदा विचार करण्याची आणि आपल्या हृदयाचे ऐकण्याची नितांत गरज आहे, ज्यामुळे आपली अनेक नाती तुटण्यापासून वाचू शकतात.
मानसिक आरोग्यावर सामाजिक माध्यमे आणि समाजामुळे होणारे परिणाम
थोडे एकटे किंवा वेगळे राहणे वाईट आहेच असे नाही; बहुतेक लोकांना एकटेपणाची इच्छा असते. एकटे राहणे आरामदायी, ध्यान आणि टवटवीत असू शकते. सामाजिकदृष्ट्या अलिप्त लोकांमध्ये मित्र किंवा जवळचे सहकारी नसतात आणि त्यांना अनेकदा एकटेपणा किंवा उदासीनता जाणवते. त्यांना कमी आत्मसन्मान किंवा चिंतेचा त्रास होऊ शकतो. सामाजिक एकटेपणा संबंधित खालील लक्षणे मानसिक आरोग्यावर सामाजिक माध्यमे आणि समाजामुळे होणारे परिणाम ह्यांची चेतावणी देणारी चिन्हे खालील प्रमाणे आहेत.
- सामाजिक संवाद टाळणे, ज्यात एके काळी आनंददायक वाटत असे.
- योजना वारंवार रद्द करणे आणि योजना रद्द केल्यावर आराम वाटणे
- सामाजिक संवादांबद्दल विचार करताना चिंता किंवा घाबरणे, भीती अनुभवणे
- एकटेपणाच्या काळात त्रास जाणवणे
- सामाजिक उपक्रमांशी निगडीत अशी भीती वाटते, सहभाग घेण्यास संकोच वाटणे
- एकट्याने किंवा इतरांशी अत्यंत मर्यादित संपर्कात बराच वेळ घालवणे
सामाजिक एकटेपणामध्ये भावनिक एकटेपण समाविष्ट असू शकते, जी एखाद्याच्या भावना इतरांसोबत सामायिक करण्याची अनिच्छा किंवा असमर्थता, किंवा त्याला इतरांना सांगायचे नाही आहे. जेव्हा सामाजिकदृष्ट्या अलिप्त व्यक्तींमध्ये भावनिक संवाद आणि आधार नसतो तेव्हा ते भावनिकदृष्ट्या सुन्न होऊ शकतात अगदी त्यांच्या स्वतःच्या भावनांपासून अलिप्त होतात.
मानसिक आणि शारीरिक आरोग्य एकमेकांशी जोडलेले आहेत. एकटपणाचे प्रतिकूल आरोग्य परिणाम निद्रानाश ते रोगप्रतिकारक शक्ती कमी होण्यापर्यंत असतात. एकटेपणा उच्च चिंता, नैराश्य आणि आत्महत्या दरांशी संबंधित आहे. एकटपणाचे आणि एकाकीपणाचा संबंध खराब हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी आरोग्य आणि संज्ञानात्मक कार्याशी देखील आहे, जेणे करुन शारीरिक अडचणींमध्ये वाढ होऊ शकते.
स्व-काळजी सर्वात उत्तम उपाय
एकटेपणाचा सामना करणार्‍या व्यक्तींसाठी स्वत:ची काळजी घेणे आवश्यक आहे. पुढील प्रकारे तुम्ही स्वतः:ची काळजी घेऊ शकता.
एकटेपणाच्या आव्हानांना सामोरे जाण्यासाठी पावले उचलून व्यक्ती त्याचे नकारात्मक प्रभाव कमी करू शकते.
आरामशीर, तुम्हाला आवडत असलेल्या कामात / छंदात व्यस्त रहा. व्यायाम आणि स्ट्रेचिंग, वाचन, संगीत ऐकणे, ध्यान आणि प्रार्थना हे एकाकीपणाशी संबंधित असलेल्या तणावापासून मुक्त होण्यास मदत करू शकतात. आपली दिनचर्या पाळा. आपल्या सवयी निरोगी आणि थोड्या विचारपूर्वक ठेवा. चांगले खाणे, पुरेशी झोप घेणे, ह्यामुळे तुमचे मानसिक आरोग्य चांगले राहू शकते. आपल्या जिव्हाळ्याच्या लोकाशी कनेक्टेड रहा, संवादात करत रहा. परिस्थितीने , काही कारणाने वैयक्तिक संपर्क होऊ शकत नसल्यास, संपर्कात राहण्यासाठी फोन कॉल, ईमेल, मजकूर पाठवणे, सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्म आणि व्हिडिओ कॉन्फरन्सिंगचा वापर केला तरी उत्तम आहे. गरजेपुरती माहिती / बातम्या पहा ज्या जास्त निगेटिव्ह नसतील. नकारात्मक बातम्यांच्या जास्त पाहण्यामुळे चिंता वाढू शकते व तुम्हालाच पुन्हा जास्त त्रास होईल. वेळोवेळी आपल्या नेहमीच्या डॉक्टर शी देखील संपर्क असलेला उत्तम, त्यांना तुमच्याबद्दल माहिती असल्यास ते देखील उपयोगी सल्ले देतील व योग्य ती काळजी घेण्यास मदत करतील.
ज्या व्यक्तींना खालीलपैकी कोणताही अनुभव येत असेल त्यांनी वैद्यकीय किंवा मानसिक आरोग्य स्पेशॅलिस्ट यांचा सल्ला घ्यावा
गोंधळलेला विचार
भ्रम / भ्रमिष्ट असे वागणे, शून्यात जाणे
राग किंवा भीतीची जास्त भावना
भावनेत कमालीचा स्विंग
दैनंदिन समस्यांना तोंड देण्यास असमर्थता
खाण्याच्या किंवा झोपण्याच्या पद्धतींमध्ये मोठे बदल
असंख्य अस्पष्ट शारीरिक व्याधी
दीर्घकाळापर्यंत उदासीनता
आशा करतो, ही माहिती तुम्हाला मदत करेल, काही प्रश्न असतील तर आवर्जून येथे विचारा, आम्ही उत्तर देऊ.
