7 मे 2025 रोजी, भारत सरकारचे गृह मंत्रालय (MHA) देशभरातील 244 जिल्ह्यांमध्ये नागरी संरक्षणाचे मोठ्या प्रमाणावर सराव (मॉक ड्रिल्स) आयोजित करणार आहे. ही मोहीम 22 एप्रिल 2025 रोजी जम्मू आणि काश्मीरमधील पहलगाम येथे झालेल्या दहशतवादी हल्ल्याच्या पार्श्वभूमीवर आयोजित केली जात आहे. या हल्ल्यात 26 नागरिकांचा मृत्यू झाला होता, ज्यामुळे भारत आणि पाकिस्तान यांच्यातील तणाव पुन्हा एकदा वाढला आहे.

पहलगाम हल्ल्याचा परिणाम

पहलगाममधील दहशतवादी हल्ल्याने देशभरात खळबळ माजवली. हा हल्ला सामान्य नागरिकांना लक्ष्य करणारा होता, ज्यामुळे देशाच्या अंतर्गत सुरक्षेच्या उपाययोजनांवर प्रश्नचिन्ह निर्माण झाले. या घटनेनंतर गृह मंत्रालयाने नागरी संरक्षणाच्या तयारीला प्राधान्य देण्याचा निर्णय घेतला. विशेषतः सीमावर्ती भाग आणि संवेदनशील ठिकाणांवर सुरक्षा यंत्रणांना सतर्क करण्यात आले आहे.

नागरी संरक्षण सरावाचे उद्दिष्ट

या सरावांचा मुख्य उद्देश नागरिकांना आपत्कालीन परिस्थितीत स्वतःचे संरक्षण कसे करावे, याचे प्रशिक्षण देणे हा आहे. यामध्ये दहशतवादी हल्ले, नैसर्गिक आपत्ती, किंवा इतर संकटांदरम्यान तातडीने काय करावे, याची माहिती दिली जाईल. स्थानिक प्रशासन, पोलिस, अग्निशमन दल, आणि वैद्यकीय पथके यांचा या सरावांमध्ये समावेश असेल. याशिवाय, नागरिकांना प्रथमोपचार, सुरक्षित स्थलांतर, आणि संकटकाळात संनियंत्रण राखण्याचे प्रशिक्षण दिले जाईल.

244 जिल्ह्यांचा समावेश

गृह मंत्रालयाने देशभरातील 244 जिल्ह्यांची निवड केली आहे, ज्यात सीमावर्ती भाग, मोठी शहरे, आणि दहशतवादी हल्ल्यांना संवेदनशील ठिकाणांचा समावेश आहे. या सरावांमध्ये स्थानिक नागरिक, शाळा, महाविद्यालये, आणि स्वयंसेवी संस्थांचाही सहभाग असेल. गृह मंत्रालयाने यासाठी राज्य सरकारांशी समन्वय साधला असून, प्रत्येक जिल्ह्यात विशेष नियोजन करण्यात आले आहे.

भारत-पाकिस्तान तणाव आणि सुरक्षा उपाय

पहलगाम हल्ल्याने भारत-पाकिस्तान सीमेवरील तणाव वाढवला आहे. या हल्ल्याची जबाबदारी कोणत्याही दहशतवादी संघटनेने स्वीकारलेली नसली, तरी यामागे सीमेपलीकडील शक्तींचा हात असल्याचा संशय व्यक्त केला जात आहे. यामुळे गृह मंत्रालयाने सीमावर्ती भागात गुप्तचर यंत्रणांना अधिक सक्रिय केले आहे. तसेच, नागरी संरक्षण सरावांद्वारे सामान्य नागरिकांमध्येही सुरक्षेची जाणीव निर्माण करण्याचा प्रयत्न केला जात आहे.

नागरिकांचे सहकार्य आवश्यक

गृह मंत्रालयाने नागरिकांना या सरावांमध्ये सक्रिय सहभाग घेण्याचे आवाहन केले आहे. आपत्कालीन परिस्थितीत घाबरून न जाता योग्य पावले उचलण्यासाठी प्रशिक्षण आवश्यक आहे. याशिवाय, संशयास्पद हालचाली किंवा व्यक्तींबाबत स्थानिक प्रशासनाला तातडीने माहिती देण्याचेही आवाहन करण्यात आले आहे.

पहलगाम येथील दहशतवादी हल्ल्याने देशाच्या सुरक्षेच्या आव्हानांना पुन्हा एकदा अधोरेखित केले आहे. गृह मंत्रालयाचे 7 मे 2025 रोजीचे नागरी संरक्षण सराव हे देशाला अधिक सुरक्षित आणि सज्ज करण्याच्या दिशेने एक महत्त्वाचे पाऊल आहे. नागरिकांनी या उपक्रमात सहभाग घेऊन स्वतःला आणि समाजाला सशक्त करावे, अशी अपेक्षा आहे.

संपर्क
अधिक माहितीसाठी, नागरिक स्थानिक प्रशासनाशी किंवा गृह मंत्रालयाच्या अधिकृत संकेतस्थळाशी संपर्क साधू शकतात.

महाराष्ट्रात 16 ठिकाणी मॉक ड्रिल