पुण्यातील आणि परिसरातील २१ प्रसिद्ध पर्यटनस्थळं

पुण्यातील आणि परिसरातील २१ प्रसिद्ध पर्यटनस्थळं इतिहास, निसर्ग आणि सांस्कृतिक वारसा – पुणे हे महाराष्ट्रातील एक प्रमुख ऐतिहासिक आणि सांस्कृतिक केंद्र आहे. छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या काळापासून ते आजपर्यंत पुण्याला मराठी संस्कृतीचे आणि इतिहासाचे महत्त्वपूर्ण ठिकाण मानले जाते. शिक्षण, तंत्रज्ञान, कला आणि संस्कृती यांचा संगम असलेल्या पुण्यात विविध प्रकारच्या पर्यटकांना आकर्षित करणारी ठिकाणं आहेत. तुम्हाला इतिहासप्रेमी असाल, निसर्गप्रेमी असाल, किंवा धार्मिक स्थळे पाहण्याची आवड असेल, पुणे आणि त्याच्या आसपासच्या परिसरात तुम्हाला भरपूर पर्याय मिळतील. चला तर मग, पुण्यात आणि त्याच्या आसपासच्या काही प्रसिद्ध पर्यटन स्थळांबद्दल सविस्तर माहिती जाणून घेऊया.

पुण्यातील आणि परिसरातील २१ प्रसिद्ध पर्यटनस्थळं: इतिहास, निसर्ग आणि सांस्कृतिक वारसा

१. पाताळेश्वर लेणी

हे प्राचीन मंदिर पुण्याच्या मध्यभागी असून, ते खडकात कोरलेले आहे. ८व्या शतकात हे लेणी मंदिर बनविण्यात आले होते. पाताळेश्वर लेणी मंदिरात शिवलिंग, नंदी, आणि इतर हिंदू देवतांची मूर्ती आहेत. या मंदिराचं स्थापत्य शास्त्र आणि प्राचीन शिल्पकला पाहण्यासाठी अनेक पर्यटक येथे येतात. तसेच, इथलं वातानुकूलित वातावरण भक्तांच्या मनाला शांती देतं.

पाताळेश्वर गुहा मंदिर राष्ट्रकूट काळात 8व्या शतकात खडकात कोरलेले आहे. लेणी आता महाराष्ट्रात पुण्यात आहे. सध्या ही गुहा जंगली महाराज रोडवर आहे. हे सरकारी मालकीचे संरक्षित स्मारक आहे. हे मंदिर हिंदू देव शिवाला समर्पित आहे. मंदिराच्या गर्भगृहात घन आकाराची खोली आहे जी सर्व बाजूंनी सुमारे 3-4 मीटर आहे आणि हे शिवाचे प्रतीक असलेल्या लिंगाचे निवासस्थान आहे.

गुहेच्या प्रवेशद्वारापर्यंत एक नंदी मंडप आहे, गोलाकार आकार आहे आणि त्याची छत्री आकाराची छत विशाल चौकोनी खांबांना आधार देते. पाताळेश्वर गुहेच्या मोठ्या प्रांगणात बारीक नक्षीकाम केलेले नंदी मंदिर आहे. गुहा मंदिरात तीन गर्भगृहे आहेत आणि मध्यभागी शिवलिंग आहे.

मुख्य मंदिराच्या लेण्यांच्या भिंती भारतीय पौराणिक कथांचे प्रदर्शन करतात. गुहेच्या विस्तीर्ण संकुलाचे आता बागेत रूपांतर झाले आहे आणि या संकुलात काही स्थापत्य रचना जतन केल्या आहेत.

पाताळेश्वर गुंफा मंदिर हे भगवान पाताळेश्वर यांना समर्पित आहे, जे पाण्याखालील देव आणि भगवान शिव आहेत. हे 8 व्या शतकातील आहे आणि या मंदिरातील अनेक दगड 700-800 इसवी मधील आहेत, गुहा मंदिरामध्ये एक संग्रहालय आहे, ज्याचा गिनीज बुक ऑफ वर्ल्ड रेकॉर्डमध्ये उल्लेख आहे. या संग्रहालयाचे आकर्षण म्हणजे तांदळाचे दाणे आणि त्यावर 5000 अक्षरे कोरलेली आहेत.

२. शनिवारवाडा

शनिवारवाडा हा पेशवेकालीन मराठा साम्राज्याच्या वैभवशाली इतिहासाचा प्रतीक आहे. १७३२ साली बाजीराव पेशव्यांनी या वाड्याचं बांधकाम केलं होतं. त्यावेळचा हा वाडा पुण्याच्या राजकीय, सामाजिक, आणि सांस्कृतिक जीवनाचं केंद्र होतं. इथे तुम्ही भव्य प्रवेशद्वार, प्रशस्त आवार, तसेच तेथील स्थापत्यशास्त्र पाहू शकता. हा वाडा आजच्या घडीला अनेक पर्यटकांना आपल्याकडे आकर्षित करतो, विशेषतः रात्रीच्या शोमध्ये मराठा इतिहासाची दृश्य स्वरूपात मांडणी पाहता येते.

पहिला बाजीराव पेशवा यांनी सन 1736 साली 13 खोल्यांचा पेशव्यांचा राजवाडा म्हणजेच शनिवार वाडा बांधला. हा वाडा पेशव्यांचे मुख्य ठिकाण होते. हे पुण्याच्या संस्कृतीचे प्रतिक आहे. सुरक्षिततेला जास्त प्राधान्य देऊन शनिवारवाडयाची रचना करण्यात आलेली आहे. शनिवार वाडयाचे मुख्य प्रवेशद्वार दिल्ली दरवाजा या नावाने व इतर दरवाजे गणेश, मस्तानी, जंभळ, खिडकी अशा नावांनी ओळखले जातात.

शनिवार वाडयासमोर पहिल्या बाजीरावाचा घोडयावर बसलेला पुतळा आहे. शनिवारवाडयात गणेश महल, रंग महल, आरसा महल, हस्तीदंत महल, दिवाणखाना आणि कारंजे अशी अनेक ठिकाणे पाहावयास मिळतात. पेशव्यांचा इतिहास सांगणारा लाईट व म्युझिक शो शनिवार वाडयावर दररोज आयोजित केला जातो. पेशव्यांची सत्ता असलेला हा राजवाडा सन 1928 मध्ये आगीमुळे नष्ट झाला. आता फक्त राजवाडयाच्या मजबूत तटबंदी असणा-या भिंती व सुरक्षिततेसाठी अणकुचीदार टोक असणारा भक्कम दरवाजा शिल्लक आहे.

३. सिंहगड किल्ला

पुण्यापासून सुमारे ३० किलोमीटर अंतरावर असलेला सिंहगड किल्ला हा छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या किल्ल्यांपैकी एक प्रमुख किल्ला आहे. येथे १६७० साली झालेल्या युद्धामध्ये तानाजी मालुसरे यांनी दिलेल्या बलिदानाची कथा सर्वांना ज्ञात आहे. या किल्ल्याची उंची समुद्रसपाटीपासून साधारण १३१२ मीटर आहे, त्यामुळे येथे ट्रेकिंग करणे हा एक रोमांचक अनुभव ठरतो. पावसाळ्यात येथील हिरवाई आणि धुक्याचं नयनरम्य दृश्य पर्यटकांना मोहात पाडतं.

पुर्वी कोंढाणा या नावाने ओळखला जाणारा सिंहगड हा किल्ला पुण्यातील एक सुप्रसिध्द व लोकप्रिय किल्ला आहे. हा किल्ला हवेली तालुक्यातील डोणजे गावात आहे. हा किल्ला पुणे शहरापासून ३५-४० कि.मी. अंतरावर असून तो 1290 मी. उंचीवर आहे. छत्रपती शिवाजी महराजांचा विश्वासू व शूर सरदार तानाजी मालुसरे यांचे याच ठिकाणी मुघल सत्तेशी युध्द झाले. तानाजी मालुसरेंच्या मृत्युची बातमी ऐकुन छत्रपती शिवाजी महाराज म्हणाले ” गड आला पण सिंह गेला” त्यानंतर त्यांनी कोढाणा किल्ल्याचे नाव बदलून सिंहगड असे ठेवले.

४. ओशो इंटरनॅशनल मेडिटेशन रिसॉर्ट

पुण्यातील कोरेगाव पार्क भागात स्थित ओशो आश्रम हे जागतिक स्तरावर प्रसिध्द असलेलं ध्यानकेंद्र आहे. ध्यान, योग, आणि आध्यात्मिक शांती शोधणाऱ्या पर्यटकांसाठी हे ठिकाण एक उत्तम निवड आहे. इथे नियमित ध्यान सत्र, कार्यशाळा आणि योगाभ्यासाच्या वर्गांचा आयोजन केला जातो. ओशो आश्रमाचा परिसर शांत आणि हिरवळ असलेला आहे, जेथे आपण मनःशांतीसाठी काही काळ घालवू शकता.

जागतिक स्तरावर ओशो आश्रम म्हणून ओळखले जाणारे, ओशो इंटरनॅशनल मेडिटेशन रिसॉर्ट हे उत्तर पुण्यातील एका पॉश, हिरव्यागार परिसरात एक ध्यान केंद्र आहे . हे दरवर्षी जगभरातून मोठ्या संख्येने ध्यानकर्ते आणि आध्यात्मिक साधकांना आकर्षित करते. त्याचे प्रतिष्ठित संस्थापक रजनीश ओशो यांच्या तत्त्वज्ञानाचे अनुसरण करून, केंद्र त्याच्या क्रियाकलाप आणि ध्यान सत्रांसाठी ओळखले जाते. यापुढे केंद्राच्या फेरफटका मारण्याची परवानगी नाही आणि 1400 रुपये प्रारंभिक नोंदणी शुल्क भरून तुम्ही आश्रमाला भेट देऊ शकता. आश्रमातील इतर सुविधा अतिरिक्त शुल्क भरून वापरल्या जाऊ शकतात.

५. आगाखान पॅलेस

आगाखान पॅलेस हे पुण्यातील एक ऐतिहासिक आणि महत्त्वपूर्ण स्थळ आहे. १८९२ मध्ये सुलतान मुहम्मद शाह आगाखान तिसऱ्यांनी हे महाल बांधले होते. महात्मा गांधींना १९४२ च्या भारत छोडो आंदोलनादरम्यान येथे नजरकैदेत ठेवण्यात आले होते. त्याचबरोबर गांधीजींची पत्नी कस्तुरबा गांधी आणि त्यांच्या सचिव महादेव देसाई यांचं निधनही याच ठिकाणी झालं होतं. इथे गांधीजींच्या जीवनाशी संबंधित अनेक वस्तू ठेवण्यात आल्या आहेत, ज्या पर्यटकांसाठी एक ऐतिहासिक अनुभव देतात.

६. खडकवासला धरण

सिंहगड रस्त्यावर असलेले खडकवासला धरण हे पुण्याच्या लोकप्रिय पर्यटन स्थळांपैकी एक आहे. धरणाचं शांत पाणी, सभोवतालचा निसर्ग, आणि सूर्यास्ताचं मनोहारी दृश्य यामुळे येथे अनेक पर्यटक आणि स्थानिक मंडळी विश्रांती घेण्यासाठी येतात. खडकवासला परिसरात अनेक छोटे खाद्यपदार्थ विक्रेतेही आढळतात, त्यामुळे तुम्ही इथे फिरताना छोट्या-छोट्या चटपटीत पदार्थांचा आस्वाद घेऊ शकता.

पुणे शहराला पाणीपुरवठा करणारे हे प्रमुख धरण आहे.पुण्यापासून १५ किमी. अंतरावर असणाऱ्या ह्या धरणाला पुण्याची चौपाटी असेही म्हणतात. सिंहगड किल्ल्याच्या रस्तावरच असणारे हे ठिकाण सहलीसाठी उत्तम आहे.

७. पर्वती टेकडी

पर्वती टेकडी ही पुण्यातील सर्वात उंच टेकड्यांपैकी एक आहे. येथे तुम्हाला शहराचं विहंगम दृश्य पाहता येईल. टेकडीवर चढून गेल्यावर परवती मंदिर आहे, जे श्री गणेश, विष्णू, शिव आणि देवीची प्राचीन मंदिरे आहेत. इतिहास आणि निसर्गाचं एकत्रित स्वरूप पाहण्याची इच्छा असलेल्या पर्यटकांसाठी पर्वती टेकडी हा एक उत्तम पर्याय आहे.

पुण्याच्या दक्षिणेला असलेली पार्वती टेकडी हे शहरातील सर्वात निसर्गरम्य ठिकाणांपैकी एक आहे. 103 पायऱ्या टेकडीच्या माथ्यावर जातात, जे संपूर्ण पुणे आणि आजूबाजूच्या खोऱ्याचे एक भव्य विहंगम दृश्य देते. पार्वती हिल पुणे शहरातील सर्वात जुन्या वास्तूंपैकी एक आहे. येथे 250 वर्षांहून अधिक जुने प्राचीन देवदेवेश्वर मंदिर आहे. येथे, तुम्हाला कार्तिकेय, राम, विष्णू आणि विठ्ठल यांना समर्पित आणखी चार मंदिरे देखील सापडतील. पार्वती टेकडी मंदिर परिसर देखील मराठा इतिहासाचा एक भाग आहे आणि पेशवे शासकांच्या आसपासच्या दंतकथा आहेत. आणि येथील संग्रहालय पेशवे राजवटीची आठवण करून देणारे आहे.

आख्यायिकेनुसार, पेशवे शासक – नानासाहेब पेशवे यांच्या आई काशीबाई यांना पायाच्या आजाराने ग्रासले होते. तिने या जादुई उपचार शक्तीसाठी प्रसिद्ध असलेल्या या ठिकाणी भेट दिली आणि बरे झाल्यानंतर मंदिर बांधण्याचे वचन दिले. म्हणून, जेव्हा तिला बरे वाटू लागले तेव्हा नानासाहेब पेशव्यांनी 1740 मध्ये आपल्या आईची इच्छा पूर्ण करण्यासाठी मुख्य मंदिर बांधले.

८. मुळशी धरण आणि तलाव

मुळशी धरण आणि तलाव हे निसर्गप्रेमींसाठी स्वर्गच आहे. धरणाचं शांत पाणी, सभोवतालची घनदाट झाडी, आणि सह्याद्री पर्वतरांगांचं दृश्य यामुळे येथे निवांत क्षण घालवण्यासाठी अनेक पर्यटक येतात. पावसाळ्यात येथे धबधबे आणि हिरवळ पाहण्याची मजा काही वेगळीच असते. इथे काही रिसॉर्ट्सही आहेत, जिथे तुम्ही निवांतपणे राहू शकता.

वीज निर्मितीच्या उद्देशाने मुळशी धरणाचे बांधकाम 1920 मध्ये पूर्ण झाले. सुरुवातीला, धरण आणि सरोवराभोवतीचा परिसर पर्यटनासाठी प्राथमिक केंद्रबिंदू नव्हता, परंतु अधिक उपयुक्त जागा होता. मात्र, येथील निसर्गसौंदर्य पर्यटकांना आकर्षित करू लागले आणि तेथूनच पर्यटनाची क्षमता लक्षात येऊ लागली.

रणाच्या निसर्गरम्य परिसराने, हिरवळ आणि सह्याद्रीच्या पर्वतरांगांची पार्श्वभूमी असलेले, पर्यटन स्थळ म्हणून त्याच्या उदयात महत्त्वाची भूमिका बजावली. 1980 आणि 1990 च्या दशकात, अधिक लोकांना मुळशीच्या आकर्षणांबद्दल माहिती होऊ लागली आणि या भागात पर्यटकांची संख्या वाढली, विशेषत: पावसाळ्यात जेव्हा लँडस्केप विशेषतः हिरवेगार होते आणि पाण्याची पातळी वाढते.

नौकाविहार आणि जलक्रीडा: विविध सुविधांच्या स्थापनेमुळे, पर्यटक नौकाविहार आणि जलक्रीडा यांसारख्या फुरसतीच्या क्रियाकलापांमध्ये गुंतू लागले. साहसप्रेमींना मुळशी हे कॅम्पिंग आणि ट्रेकिंगसारख्या उपक्रमांसाठी उत्तम ठिकाण असल्याचे आढळले.

निसर्ग आणि वन्यजीव: निसर्गप्रेमींसाठी, वनस्पती आणि प्राण्यांनी समृद्ध असलेल्या धरणाच्या आजूबाजूचा परिसर पक्षी निरीक्षण आणि छायाचित्रणासाठी आकर्षक ठिकाण बनला आहे. घनदाट जंगले विविध प्रकारचे वन्यजीव देखील ठेवतात, ज्यामुळे या प्रदेशाला आणखी आकर्षण मिळते.

लक्झरी रिसॉर्ट्स: पर्यटनाची क्षमता ओळखून, मुळशी धरणाच्या परिसरात अनेक उच्च-स्तरीय रिसॉर्ट्स दिसू लागले, ज्यात लक्झरी निवास आणि तलावाची विहंगम दृश्ये आहेत, ज्यामुळे पर्यटकांचा एक वेगळा भाग आकर्षित झाला.

९. राजगड किल्ला

छत्रपती शिवाजी महाराजांचा सर्वात आवडता किल्ला म्हणून ओळखला जाणारा राजगड किल्ला, पुण्यापासून सुमारे ६० किमी अंतरावर आहे. समुद्रसपाटीपासून या किल्ल्याची उंची सुमारे १४०० मीटर आहे, ज्यामुळे हा किल्ला ट्रेकिंगसाठीही प्रसिद्ध आहे. राजगड किल्ल्याच्या गडफेरीत तुम्हाला ऐतिहासिक वास्तुशिल्प, प्राचीन जलस्रोत, आणि युद्धाच्या काळातील संरचना पाहता येतील.

जर तुम्हाला सह्याद्रीमध्ये लांबचा ट्रेक हवा असेल तर राजगड किल्ल्याचा ट्रेक तुमच्या गल्लीच्या अगदी वर असू शकतो. राजगड किल्ल्याच्या सहलीमध्ये वारसा आणि साहस यांचा मेळ आहे. सह्याद्रीच्या रांगेतील सुंदर सूर्यास्त पाहण्यासाठी किल्ला हा एक उत्तम सोयीस्कर बिंदू आहे.

राजगड किल्ला हा शिवाजी महाराजांच्या आवडत्या किल्ल्यांपैकी एक होता. या किल्ल्यात तो सर्वात जास्त काळ राहिला. ही प्रदीर्घ काळ मराठा साम्राज्याची राजधानी आहे. आजही अवशेषांमध्ये राजवाडे, पाण्याची टाकी आणि गुहा बघायला मिळतात.

राजगड किल्ल्याचा पुण्याचा ट्रेक म्हणजे हिरवाईने वेढलेली एक लांब चढाई आहे. तुम्ही किल्ला एक्सप्लोर करू शकता, वरून आश्चर्यकारक दृश्यांचा आनंद घेऊ शकता आणि मजा आणि साहसाने भरलेला दिवस घालवू शकता. राजगड किल्ला साहसी प्रेमी आणि इतिहास प्रेमींना आनंद देतो.

१०. राजीव गांधी प्राणी संग्रहालय (कात्रज झू)

कात्रजच्या टेकडींवर वसलेलं राजीव गांधी प्राणी संग्रहालय हे पुण्यातील पर्यटकांसाठी एक लोकप्रिय आकर्षण आहे. या संग्रहालयात विविध प्रकारचे प्राणी, पक्षी आणि साप पाहता येतात. विशेषतः मुलांना आणि कुटुंबांसाठी हे एक मनोरंजक ठिकाण आहे. संग्रहालयात बरेच दुर्मिळ प्राणी आढळतात आणि त्यासोबतच शिक्षणात्मक माहितीही दिली जाते.

कात्रज स्नेक पार्क म्हणून ओळखले जाणारे राजीव गांधी प्राणी उद्यान हे भारतातील लोकप्रिय प्राणीसंग्रहालयांपैकी एक आहे. पुण्यापासून अवघ्या काही किलोमीटर अंतरावर कात्रजमध्ये आहे. त्यामुळे, स्थानिक लोकांमध्ये आणि पुण्यात फिरायला येणाऱ्या इतर लोकांमध्ये ते आवडते आहे.

राजीव गांधी प्राणी उद्यान तीन विभागांमध्ये विभागले गेले आहे: प्राणीसंग्रहालय, एक तलाव आणि एक साप उद्यान. यात वन्यजीव संशोधन केंद्र देखील आहे, जे प्राणी अनाथाश्रम, बचाव केंद्र आणि काळजी केंद्र म्हणून काम करते.

आपण या सर्व भागांना भेट देऊ शकता आणि संरक्षणात्मक वातावरणात प्राण्यांची काळजी घेत असल्याचे पाहू शकता. राजीव गांधी प्राणी उद्यान आणि वन्यजीव संशोधन केंद्रातील विविध प्राण्यांमध्ये बिबट्या, काळवीट आणि हत्ती आहेत. त्यानंतर, तुम्हाला सर्प उद्यानात विविध प्रजातींचे साप आणि इतर सरपटणारे प्राणी आढळतील.

११. लाल महल

पुणे शहराच्या मध्यभागी असलेला लाल महल पुण्यातील एक ऐतिहासिक वास्तू आहे.  लाल महाल हि वास्तू पुण्याच्या मध्यभागी अतिशय दिमाखाने उभी आहे.लाल महालात शिवाजी महाराजांचे वास्तव्य बराच काळ होते. शिवरायांचे बालपण लाल महालातच गेले. याच लाल महालात शिवाजी महाराजांनी शाहिस्तेखानची बोटे कापली होती.सध्याची लाल महाल हि वास्तू पुणे महानगर पालिकेनी १९८८ साली उभारली. शिवकाळातील लाल महाल सध्या अस्तित्वात नाही. या वास्तूत महापालिकेने बाल शिवाजी, जिजाऊ यांचे सुंदर शिल्प उभारले आहे.

लाल महलाची बांधणी १६६० च्या सुमारास झाली. हा महल विशेषतः शिवाजी महाराजांच्या आई जिजाबाई यांच्या निवासस्थानासाठी तयार करण्यात आला होता. महलाच्या स्थापनेच्या काळात या ठिकाणी शिवाजी महाराजांचे अनेक ऐतिहासिक कृत्ये घडले. लाल महल हे महत्त्वाचे ठिकाण होते, जिथे शिवाजी महाराजांनी आपल्या युद्धांचे नियोजन केले आणि आपल्या साम्राज्याची स्थिती मजबूत केली.

लाल महलाला पुण्यातील एक ऐतिहासिक स्मारक मानलं जातं. इथं आजही मराठा इतिहासाशी संबंधित अनेक गोष्टी जपल्या जातात. महलाच्या परिसरात एक छोटं संग्रहालयही आहे, जिथे शिवाजी महाराजांच्या जीवनाशी संबंधित अनेक वस्त्र, शस्त्रं, आणि कलाकृती ठेवण्यात आलेल्या आहेत. त्यामुळे हे ठिकाण शालेय सहलींसाठी आणि इतिहास आवडणार्‍या लोकांसाठी एक आकर्षण बनलं आहे.

लाल महल पुण्यातील एक लोकप्रिय पर्यटन स्थळ आहे. येथील पर्यटक शिवाजी महाराजांच्या ऐतिहासिक वारशाचा अनुभव घेतात, तसेच महालाच्या वास्तुकलेचं आणि निसर्गाचं सौंदर्यही पाहतात. पुण्यातील अन्य ऐतिहासिक स्थळांच्या जवळ असल्यामुळे लाल महलाला भेट देणारे पर्यटक त्याचबरोबर इतर ठिकाणेही पाहतात.

१२. सारसबाग

पुणे शहरातील स्वारगेट येथे सारसबाग आहे. हिरव्या गार झाडे आणि फुलझाडांनी नटलेली ही बाग पुणे शहराची शान आहे. बागेत एक छोटे तळे असून त्यामध्ये एक गणपतीचे मंदिर आहे. या गणपतीच्या मंदिला तळ्यातला गणपती असे म्हणतात. बागेत व्यायाम आणि बोटींगसाठी व्यवस्था करण्यात आलेली आहे. लहान मुलांना खेळण्यासाठी छोटी फुलराणी नावाची एक रेल्वेदेखील साारसबागेत आहे. त्यामुळे जर तुम्ही तुमच्या लहानमुलांना घेऊन पुण्यात जाणार असाल तर सारसबागेत जरूर जा.

सारस बाग पुणे अभ्यागतांना उद्यानाभोवती आणि लॉनमधून सुंदर फेरफटका मारण्याची परवानगी देते. बागेत झुडुपे आणि बेंचसह काँक्रीटचे ब्लॉक्स सुस्थितीत आहेत. आठवड्याच्या शेवटी आपल्या मुलांना सहलीसाठी बाहेर घेऊन जाऊ इच्छिणाऱ्या कुटुंबांसाठी हे स्थान आदर्श आहे.

सारसबाग गणपती मंदिरामुळे अनेक विश्वासणारे या उद्यानाकडे आकर्षित होतात, जिथे ते प्रार्थना करू शकतात आणि स्वर्गीय ऊर्जा घेण्यासाठी मंदिराच्या मैदानात बसू शकतात. मंदिराभोवती कृत्रिम तलावाभोवती एक पायवाट देखील समाविष्ट आहे.

एक चौपाटी (खाण्याचा रस्ता) सारसबाग पुण्याच्या बाहेर आहे आणि दक्षिण भारतीय, उत्तर भारतीय, चायनीज, महाराष्ट्रीयन, कॉन्टिनेंटल आणि फ्यूजन पाककृतींसह विविध प्रकारचे तोंडाला पाणी आणणारे रस्त्यावरचे खाद्यपदार्थ देतात. पार्वती टेकडी, पेशवा उद्यान, पु ला उद्यान आणि पेशवा संग्रहालय यांसारखी आणखी आकर्षणे जवळपास आहेत.

१३. ताम्हिणी घाट

ताम्हिणी घाट पुण्याच्या पश्चिमेस साधारण ७० किमी अंतरावर आहे. हा घाट सह्याद्री पर्वतरांगेत असून, येथे पावसाळ्यातील हिरवळ, धबधबे, आणि धुक्याचं नयनरम्य दृश्य पर्यटकांना खूपच आकर्षित करतं. ट्रेकिंग, बर्ड वॉचिंग आणि फोटोग्राफीसाठी ताम्हिणी घाट प्रसिद्ध आहे. येथील निसर्गसौंदर्य तुम्हाला निश्चितच मंत्रमुग्ध करेल.

सह्याद्रीच्या पर्वत रांगांमध्ये वसलेल्या पश्चिम घाटामध्ये असलेले निसर्गरम्य ठिकाण म्हणजे ताम्हिणी घाट. पावसाळ्यातील निसर्गसौंदर्य भरभरून अनुभवायचे असेल तर आवर्जून भेट द्यायला हवी ती ताम्हिणी घाटाला. पावसाळ्यात इथल्या टेकडय़ा कात टाकतात.  ताम्हिणी घाटात जाण्यासाठी मुंबई-गोवा महामार्गाने कोलाडपर्यंत जावे लागते. कुंडलिका नदीवरील पूल ओलांडला की, डाव्या बाजूला मुळशी धरणावरून पुढे पुण्याला जाणारा रस्ता लागतो. कोलाड आणि मुळशी धरणाच्या मधल्या भागात हा ताम्हिणी घाट आहे.

ताम्हिणी घाटातील प्रसिद्ध ठिकाणे: ताम्हिणी धबधबा, मुळशी तलाव आणि घनदाट जंगले यासारख्या उल्लेखनीय प्रसिद्ध ठिकाणे आहेत. उदा. मुळशी धारण, ताम्हिणी धबधबा, कुंडलिका व्हॅली इत्यादी.

१४. लोणावळा आणि खंडाळा

पुण्यापासून सुमारे ६०-७० किमी अंतरावर असलेली लोणावळा आणि खंडाळा ही दोन प्रसिद्ध हिल स्टेशन आहेत. लोणावळा आणि खंडाळ्याच्या परिसरातील हिरवाई, पावसाळ्यातले धबधबे, आणि थंड हवामान पर्यटकांना वेधून घेतात. येथे तुम्हाला राजमाची पॉईंट, भुशी डॅम, आणि टायगर पॉईंटसारख्या ठिकाणांना भेट देण्याचा अनुभव घेता येईल.

लोणावळा हे मुख्यत्वे आपल्या नैसर्गिक सौंदर्यासाठी आणि पावसाळ्यातील धबधब्यांसाठी प्रसिद्ध आहे. सह्याद्री पर्वतरांगांमध्ये वसलेले हे ठिकाण थंड हवामान, हिरवाई, आणि गड-किल्ल्यांसाठी ओळखले जाते. लोणावळ्यातील काही प्रमुख आकर्षणं म्हणजे:

• भुशी डॅम: पावसाळ्यात भुशी धरणाजवळ पर्यटकांची मोठी गर्दी असते. इथं पाण्यात बसून धरणातून येणारं पाणी अनुभवण्याचा अनोखा आनंद मिळतो.
• राजमाची किल्ला: साहसी पर्यटकांसाठी राजमाची किल्ला हा एक प्रमुख आकर्षण आहे. येथे ट्रेकिंग करण्याचा अनुभव अविस्मरणीय असतो.
• कार्ला आणि भाजा लेणी: ह्या प्राचीन बौद्ध लेण्या इथल्या शिल्पकलेसाठी प्रसिद्ध आहेत. कार्ला लेणीमध्ये एक ऐतिहासिक ईलोरा लेण्यांसारखी स्तूप आहे.
• टायगर पॉईंट: येथून पर्यटकांना लोणावळ्याच्या सह्याद्री पर्वतरांगेचं आणि खड्या दऱ्यांचं आकर्षक दृश्य दिसतं.

खंडाळा: खंडाळा हे लोणावळ्यापासून फक्त ३ किमी अंतरावर आहे. खंडाळ्यातलं थंड हवामान आणि निसर्गसौंदर्य पर्यटकांना मोहात पाडतं. पावसाळ्याच्या वेळी खंडाळा अधिकच आकर्षक दिसतं. खंडाळ्याची प्रमुख आकर्षणं म्हणजे:

• अमृतांजन पॉईंट: येथून खंडाळ्याच्या खिंडीचं आणि सभोवतालच्या पर्वतरांगेचं विहंगम दृश्य पाहता येतं.
• ड्यूक्स नोज: हे एक प्रसिद्ध ट्रेकिंग ठिकाण आहे, जे पर्वतारोहणप्रेमींसाठी आकर्षक ठरतं. येथून खिंड आणि दऱ्याचं अद्भुत दृश्य दिसतं.
• स्नॅक पिट्स: खंडाळा आणि लोणावळ्यातील स्नॅक पिट्स म्हणजे विविध प्रकारचे चहा, मक्याचे पदार्थ, आणि भज्यांचे छोटे स्टॉल्स, जे खाण्याचे आकर्षण आहेत.

१५. विक्रम पेंडसे सायकल संग्रहालय

विक्रम पेंडसे सायकल संग्रहालय हे भारतातील पहिलं आणि एकमेव सायकल संग्रहालय आहे, जे पुण्यातील बालेवाडी येथे वसलेलं आहे. हे संग्रहालय विक्रम पेंडसे यांच्या सायकलींबद्दलच्या प्रेमातून उभारलं गेलं आहे. सायकलिंग हा त्यांचा छंद होता आणि त्यांनी विविध प्रकारच्या सायकली जमा करून त्यांचं एक संग्रहालय बनवलं.

विक्रम पेंडसे सायकल संग्रहालयात सुमारे १५० हून अधिक सायकली संग्रहित करण्यात आल्या आहेत. या सायकली वेगवेगळ्या काळातील, वेगवेगळ्या देशांतील आणि विविध प्रकारांच्या आहेत. यातून सायकलींच्या इतिहासाचा अनोखा प्रवास पाहता येतो.

संग्रहालयातील काही विशेष सायकली:

• १९२० च्या दशकातील सायकली: यामध्ये जुन्या काळातील सायकली पाहायला मिळतात, ज्या आजकालच्या आधुनिक सायकलींपेक्षा खूपच वेगळ्या आहेत.
• रॅले आणि हंबर सारख्या जुन्या ब्रँडच्या सायकली: या सायकलींची वैशिष्ट्यपूर्ण रचना आणि बनावट अद्याप देखील आकर्षण ठरतात.
• टॅण्डेम सायकली: दोन किंवा अधिक लोकांसाठी असणाऱ्या या सायकली इथे खास आकर्षण ठरतात.
• भौगोलिक आणि काळानुसार सायकलींचा प्रवास: विक्रम पेंडसे यांनी वेगवेगळ्या देशांतील आणि काळातील सायकली जमवल्या असून, यातून सायकलिंगच्या प्रगतीचा प्रवास समजतो.

१६. भुलेश्वर मंदिर

भुलेश्वर मंदिर हे महाराष्ट्रातील पुणे जिल्ह्यातील एक प्राचीन आणि ऐतिहासिक मंदिर आहे. हे मंदिर पुण्यापासून सुमारे ४५ किलोमीटर अंतरावर माळशिरस गावाजवळ, एका उंच टेकडीवर वसलेलं आहे. भगवान शिवाला समर्पित असलेल्या या मंदिराचा सांस्कृतिक आणि धार्मिक दृष्टिकोनातून मोठा महत्त्व आहे. या मंदिराच्या अनोख्या वास्तुशास्त्रामुळे आणि इतिहासामुळे ते पर्यटकांचं आणि भाविकांचं मुख्य आकर्षण ठरतं.

भुलेश्वर मंदिराचं बांधकाम यादव काळात झालं असं मानलं जातं. साधारणत: १२व्या शतकात या मंदिराचं निर्माण करण्यात आलं होतं. पूर्वी याला ‘दौलतमंगल किल्ला’ म्हणून ओळखलं जात असे. या मंदिराला ऐतिहासिक दृष्टिकोनातून महत्त्व आहे, कारण पूर्वी या ठिकाणाचा वापर मुघलांपासून संरक्षण करण्यासाठी केला जात असे. मंदिरातील शिल्पकला आणि दगडांवर कोरलेली प्रतिमा हे त्याच्या स्थापत्यशास्त्राचं प्रमुख आकर्षण आहे.

भुलेश्वर मंदिराची वास्तुकला आणि शिल्पकला विशेष पाहण्यासारखी आहे. मंदिराचं संपूर्ण बांधकाम दगडात असून, त्यावर बारीक कोरीवकाम केलेलं आहे. मंदिरात भगवान शिवाच्या मूर्तीशिवाय देवी पार्वती, गणेश आणि इतर हिंदू देवतांच्या मूर्ती आहेत. मंदिरातील शिल्पकला यादव कालखंडाच्या स्थापत्यकलेचं उत्कृष्ट उदाहरण मानली जाते.

मंदिराच्या प्रवेशद्वारावर विविध दैविक आकृत्या कोरलेल्या आहेत, ज्या प्राचीन हिंदू कला आणि धार्मिक श्रद्धांचा प्रतीक म्हणून उभ्या आहेत. मंदिराच्या गाभाऱ्यात शिवलिंग आहे, जे अत्यंत पवित्र मानलं जातं. तसेच, मंदिरात देवी पार्वतीचा अवतार झाल्याची कहाणी देखील प्रसिद्ध आहे, ज्यात ती भगवान शिवाला युद्धात पराजित करण्यासाठी योद्ध्याच्या वेशात आली होती, असं मानलं जातं.

१७. सासवड – पुरुषोत्तम गड

सासवड हे पुणे जिल्ह्यातील एक ऐतिहासिक आणि सांस्कृतिक दृष्टिकोनातून महत्त्वाचं शहर आहे, जे महाराष्ट्राच्या समृद्ध वारशाचा एक भाग आहे. या शहराच्या परिसरात अनेक प्राचीन किल्ले, मंदिरे, आणि ऐतिहासिक स्थळं आहेत. यामध्ये पुरुषोत्तम गड हा एक महत्त्वाचा किल्ला आहे, ज्याचा इतिहास मराठा साम्राज्याशी आणि पेशवाईशी संबंधित आहे.

पुरुषोत्तम गड हा शिवाजी महाराजांच्या काळात बांधण्यात आलेला एक प्रमुख किल्ला आहे. हा किल्ला सह्याद्री पर्वताच्या रांगेत सासवडजवळ वसलेला आहे. किल्ल्याचं नाव “पुरुषोत्तम गड” हे कदाचित त्याच्यावर वसलेल्या पुरुषोत्तम देवतेच्या मंदिरावरून ठेवण्यात आलं असावं. या किल्ल्याचं मुख्य उद्दीष्ट म्हणजे आजूबाजूच्या भागावर नियंत्रण ठेवणं आणि संरक्षण प्रदान करणं होतं.

पुरुषोत्तम गडाचा उपयोग पेशवाई काळात आणि मराठा साम्राज्याच्या संघर्षाच्या काळात संरक्षण किल्ला म्हणून करण्यात आला होता. या किल्ल्याच्या माध्यमातून सासवड परिसरात नजर ठेवता येत असे आणि त्यामुळे किल्ल्याचं स्थान संरक्षणाच्या दृष्टिकोनातून अत्यंत महत्त्वाचं होतं.

पुरुषोत्तम गडाचं स्थापत्य साधं आणि मजबूत आहे, ज्यात त्याच्या संरक्षणात्मक बांधणीवर अधिक लक्ष केंद्रित करण्यात आलं आहे. किल्ल्याच्या वरून आजूबाजूच्या परिसराचं विहंगम दृश्य दिसतं, ज्यामुळे तो एक उत्कृष्ट पर्यटक आकर्षण ठरतो. किल्ल्यावर जाण्यासाठी एक चढाव आहे, जो पर्यटक आणि ट्रेकर्सना आवडतो.

पुरुषोत्तम गड हा इतिहास, स्थापत्यकला, आणि धार्मिक श्रद्धांचा अनोखा संगम आहे. किल्ल्याच्या वरून दिसणारं निसर्गरम्य दृश्य आणि त्याचं ऐतिहासिक महत्त्व यामुळे येथे येणाऱ्या पर्यटकांना एक वेगळा अनुभव मिळतो. विशेषतः ट्रेकिंग आणि इतिहासप्रेमींसाठी हे ठिकाण नक्कीच आकर्षण ठरतं.

सासवड आणि पुरुषोत्तम गड यांच्या ऐतिहासिक आणि धार्मिक वारशामुळे या ठिकाणांना भेट देणं म्हणजे इतिहासाशी आणि निसर्गाशी एकरूप होण्याचा एक अविस्मरणीय अनुभव आहे.

१८. केळकर संग्रहालय

राजा दिनकर केळकर संग्रहालय हे पुण्यातील एक प्रसिद्ध आणि ऐतिहासिक संग्रहालय आहे, जे भारतीय लोककला, हस्तकला, आणि सांस्कृतिक वारशाच्या संग्रहासाठी ओळखले जाते. हे संग्रहालय राजा दिनकर केळकर यांनी त्यांच्या वैयक्तिक संग्रहातून स्थापन केले आहे. संग्रहालयाचे वैशिष्ट्य म्हणजे येथे संपूर्ण भारतातून गोळा केलेल्या २१,००० हून अधिक वस्तू संग्रहित आहेत, ज्या भारताच्या समृद्ध सांस्कृतिक वारशाचं दर्शन घडवतात.

राजा दिनकर केळकर हे स्वतः एक संग्रहक होते आणि त्यांना प्राचीन कला आणि हस्तकला याबद्दल विशेष आकर्षण होतं. त्यांनी भारतभर प्रवास करून विविध कलात्मक वस्तू, शिल्पकला, चित्रकला, आणि हस्तकला गोळा केल्या. या संकलनातून त्यांचं वैयक्तिक संग्रहालय उभारण्यात आलं. १९६२ साली त्यांनी हे संग्रहालय पुणे शहराला समर्पित केलं. संग्रहालयाचं सध्या देखरेख महाराष्ट्र शासनाच्या ताब्यात आहे.

राजा दिनकर केळकर संग्रहालयात विविध प्रकारच्या ऐतिहासिक आणि सांस्कृतिक वस्तू पाहायला मिळतात. या संग्रहात अनेक प्रकारच्या हस्तकला, शिल्पकला, शस्त्रास्त्रं, वाद्यं, प्राचीन वस्त्रं, आणि दागदागिन्यांचा समावेश आहे.

संग्रहालयातील प्रमुख संग्रह:

• शस्त्रास्त्रं आणि युद्धसामग्री: प्राचीन तलवारी, ढाली, भाले, आणि इतर शस्त्रांचे विविध प्रकार येथे पाहायला मिळतात.
• संगीत वाद्यं: भारताच्या वेगवेगळ्या प्रदेशांतील संगीत वाद्यांचा अनोखा संग्रह येथे आहे. यात तबला, सारंगी, वीणा, आणि इतर पारंपारिक वाद्यं पाहता येतात.
• शिल्पकला आणि हस्तकला: विविध प्रकारच्या मूर्ती, लाकडी शिल्पं, आणि धातूंच्या वस्तू यांचा समावेश आहे. येथे अनेक प्राचीन शिल्पकृती आणि तांब्याच्या मूर्ती पाहायला मिळतात.
• वस्त्रं आणि दागदागिनं: प्राचीन वस्त्रं, खास करून पारंपारिक साड्या, आणि दागदागिन्यांचा देखील संग्रह येथे आहे.
• चित्रकला: विविध प्रकारच्या तैलचित्रं, हस्तलिखित चित्रं आणि प्राचीन काळातील चित्रांचा समृद्ध संग्रह येथे पाहायला मिळतो.

राजा दिनकर केळकर संग्रहालयातील एक विशेष आकर्षण म्हणजे मस्तानी महाल. हे पेशवाई काळातील एक खास वैशिष्ट्यपूर्ण स्थापत्य आहे, जे बाजीराव पेशव्यांच्या पत्नी मस्तानी यांच्याशी संबंधित आहे. मस्तानी महाल संग्रहालयात पुन्हा उभारण्यात आलेलं आहे, ज्यामध्ये पेशवेकालीन स्थापत्यकला आणि वास्तुशिल्पाचं दर्शन घडतं.

१९. पु. ल. देशपांडे उद्यान

पु. ल. देशपांडे उद्यान, जे पु. ल. देशपांडे जपानी उद्यान म्हणूनही ओळखलं जातं, हे पुण्यातील एक अत्यंत सुंदर आणि निसर्गरम्य ठिकाण आहे. हे उद्यान प्रसिद्ध लेखक आणि नाटककार पुरुषोत्तम लक्ष्मण देशपांडे यांच्या नावावरून ओळखलं जातं. त्याचबरोबर, या उद्यानाला जपानच्या ओकायामा शहरातील कोराकुएन गार्डन या जपानी बागेच्या नमुन्यावर आधारित तयार करण्यात आलं आहे. हे उद्यान पुण्याच्या सिंहगड रस्त्यावर वसलेलं आहे आणि पुणेकरांसाठी शांतता आणि निसर्गाचा अनुभव घेण्यासाठी एक प्रमुख आकर्षण आहे.

पु. ल. देशपांडे उद्यानाचं उद्घाटन २००६ साली करण्यात आलं. पुणे महानगरपालिकेने जपानी बागांच्या संकल्पनेवर आधारित हे उद्यान तयार केलं आहे. जपानच्या पारंपरिक उद्यानशास्त्राचे तत्त्वज्ञान आणि डिझाइन वापरून याची रचना करण्यात आली आहे. पुणे शहरातील गजबजलेल्या जीवनातून काही वेळ शांततेत आणि निसर्गाच्या सान्निध्यात घालवण्यासाठी हे उद्यान एक आदर्श ठिकाण मानलं जातं.

उद्यानाचं संपूर्ण डिझाइन जपानी बागांच्या पद्धतीनुसार तयार केलं गेलं आहे, ज्यामध्ये निसर्गाच्या सौंदर्याचा आणि शांततेचा उत्तम अनुभव दिला जातो. जपानी बागांचं वैशिष्ट्य म्हणजे यातील प्रत्येक घटक – पाणी, दगड, झाडं, पूल, आणि मार्ग – यांचा परिपूर्ण संतुलन आणि सौंदर्यशास्त्रीय दृष्टिकोनातून वापर केला जातो.

उद्यानातील काही खास आकर्षणं:

• पाणी आणि तलाव: उद्यानात अनेक पाण्याचे प्रवाह आणि तलाव आहेत, जे त्याला निसर्गरम्य स्वरूप देतात. शांत वाहणारे पाणी आणि त्याच्या काठावर बसण्याची जागा यामुळे मानसिक शांती मिळते.
• जपानी शैलीतील पूल: तलावावर असलेले जपानी शैलीतील पूल हे या उद्यानातील प्रमुख आकर्षण आहेत. ते अगदी सौंदर्यपूर्ण पद्धतीने तयार केले आहेत.
• जपानी वनस्पती: उद्यानात विविध प्रकारच्या जपानी वनस्पतींचं संवर्धन करण्यात आलं आहे. येथील हिरवळ, बुरुजदार झाडं, आणि फुलांच्या रंगबिरंगी ताटव्यांमुळे हे ठिकाण अधिकच सुंदर दिसतं.
• प्रवासी मार्ग: उद्यानात फिरण्यासाठी सुंदर रचना असलेले मार्ग तयार केले आहेत, ज्यावर फिरताना एक अनोखा अनुभव मिळतो.

२०. लोहगड किल्ला

लोहगड किल्ला हे महाराष्ट्रातील पुणे जिल्ह्यातील एक ऐतिहासिक किल्ला आहे, जो सह्याद्री पर्वताच्या रांगेत वसलेला आहे. हा किल्ला उंचीवर स्थित आहे आणि त्याचं सुंदर निसर्गरम्य वातावरण व ऐतिहासिक महत्त्व यामुळे तो पर्यटकांना आकर्षित करतो. लोहगड किल्ल्याचं मुख्य आकर्षण म्हणजे त्याचं वैभवशाली इतिहास, आर्किटेक्चर, आणि येथे असलेल्या विविध ऐतिहासिक अवशेषांची ओळख.

लोहगड किल्ला हा किल्ला १६व्या शतकात शिवाजी महाराजांनी बांधला. हा किल्ला एक महत्त्वाचा संरक्षणात्मक ठिकाण होता आणि मराठा साम्राज्याच्या काळात त्याला विशेष महत्त्व प्राप्त झालं. लोहगड किल्ला किल्ल्यांमधील एक रणनीतिक स्थान आहे, कारण तो आसपासच्या क्षेत्रावर नियंत्रण ठेवण्यासाठी वापरला जात असे. या किल्ल्यावरून संपूर्ण सह्याद्री पर्वताची आणि परिसराची दृष्यरम्यता स्पष्टपणे पाहता येते.

लोहगड किल्ल्याचं स्थापत्य हे साधं आणि मजबूत आहे. किल्ल्याच्या भिंतींमध्ये पाषाण, चूण आणि लाकडाचा वापर करण्यात आलेला आहे. किल्ल्याच्या प्रवेशद्वाराजवळ दोन मोठे दरवाजे आहेत, जे किल्ल्यात प्रवेशासाठी वापरले जातात. किल्ल्यातील प्रमुख संरचना म्हणजे विजय दरवाजा, जो अत्यंत प्रभावशाली आहे.

प्रमुख स्थळे:

• भैरव देवाचं मंदिर: किल्ल्यात एक भव्य भैरव मंदिर आहे, जे भक्तांना आकर्षित करतं.
• लोहगडच्या किल्ल्याचा तट: किल्ल्याच्या चारही बाजूंनी मोठे तट आहेत, जे संरक्षणात्मक दृष्ट्या महत्त्वाचे आहेत.
• प्राचीन अवशेष: किल्ल्यात अनेक प्राचीन अवशेष आढळतात, जसे की पाण्याचे टाकी, गोदामं, आणि इतर संरचना.

लोहगड किल्ला सह्याद्री पर्वतरांगेच्या निसर्गरम्य वातावरणात वसलेला आहे. किल्ल्याच्या शिखरावरून खालील परिसराचं विहंगम दृश्य दिसतं, ज्यात जंगल, नद्या, आणि डोंगरांचा समावेश आहे. पावसाळ्यात हा किल्ला अधिक आकर्षक दिसतो, कारण याच्या आजुबाजूची हिरवाई वाढते.

२१. भीमाशंकर

भीमाशंकर हे पुणे जिल्ह्यातील एक प्रसिद्ध तीर्थक्षेत्र आहे, जे भगवान शिवाला समर्पित आहे. हे ठिकाण सह्याद्री पर्वताच्या सुंदर परिसरात वसलेले आहे आणि ते आपल्या नैसर्गिक सौंदर्याबद्दल, धार्मिक महत्त्वाबद्दल आणि ऐतिहासिक वारशाबद्दल ओळखले जाते. भीमाशंकरला खास करून त्याच्या प्राचीन मंदिरासाठी आणि आस-पासच्या मोहक निसर्गासाठी जाणून घेतलं जातं.

भीमाशंकर हे एक प्रमुख ज्योतिर्लिंग आहे, जे भगवान शिवाच्या बाराखड्यातील एक महत्त्वाचे स्थान आहे. हिंदू धर्मानुसार, भीमाशंकरचे मंदिर तीर्थक्षेत्र म्हणून ओळखले जाते. याच्या विशेष महत्त्वामुळे येथे दरवर्षी हजारो भक्त येतात आणि विविध धार्मिक अनुष्ठानांमध्ये सहभागी होतात.

भीमाशंकरच्या मंदिराची कथा भगवान शिवाच्या एक अद्भुत स्वरूपाची आहे. कथानुसार, भगवान शिवाने भिम नावाच्या राक्षसाला हरवून या ठिकाणी प्रकट झाले. भिमाच्या अत्याचारांपासून लोकांची रक्षा करण्यासाठी भगवान शिवाने त्याला हरवून येथे आपलं ज्योतिर्लिंग स्थापन केलं. त्यामुळे हे स्थान भक्तांसाठी एक विशेष महत्व प्राप्त करतं.

भीमाशंकर मंदिर हे वास्तुकलेच्या दृष्टिकोनातून अत्यंत आकर्षक आहे. हे मंदिर प्राचीन काळातील शिल्पकलेचं एक उत्कृष्ट उदाहरण आहे. मंदिराच्या मुख्य सभामंडपात सुंदर शिल्पकला, मूळी, आणि बारीक कार्य देखील आढळतं. यामध्ये अष्टकोणीय शिवलिंग आणि अन्य देवता यांच्या मूळींचा समावेश आहे.

भीमाशंकर परिसरात निसर्गाचं अप्रतिम सौंदर्य आहे. ह्या ठिकाणी सह्याद्री पर्वताच्या रांगा, हिरवागार वने, आणि विविध वन्य जीवांचा समावेश आहे. विशेषतः पावसाळ्यात, या परिसरात वनस्पतींचा रंग आणि सौंदर्य वाढतं, जे पर्यटकांना आकर्षित करतं. येथे अनेक ट्रेकिंग मार्गही आहेत, जे साहस प्रेमींसाठी एक अद्वितीय अनुभव देतात.

ही सर्व ठिकाणं पुण्यात आणि त्याच्या आसपास तुम्हाला वेगवेगळे अनुभव देऊ शकतात. तुम्ही शहरातील ऐतिहासिक स्थळं, निसर्गाच्या सान्निध्यात वेळ घालवण्यासाठी योग्य ठिकाणं, किंवा धार्मिक ठिकाणांना भेट देऊ शकता. प्रत्येक ठिकाणाचं स्वतःचं वैशिष्ट्य आहे, ज्यामुळे पुण्यातील तुमचा पर्यटनाचा अनुभव अविस्मरणीय ठरेल.