बाळासाहेब ठाकरे : मराठी मावळ्याचा हुंकार

बाळासाहेब ठाकरे हे नाव जपताच अनेक भावना डोळ्यासमोर फिरू लागतात – आदर, प्रेम, भय, द्वेष. पण एक गोष्ट नक्की, ते महाराष्ट्राच्या राजकीय इतिहासात अजरामर राहतील. हा लेख त्यांच्या आयुष्याचा आणि कार्याचा एक छोटासार आढावा घेईल.

आरंभिक जीवन आणि कुटुंब

23 जानेवारी 1926 रोजी पुणे, महाराष्ट्र, भारत येथे जन्मलेले बाळासाहेब ठाकरे हे भारतीय राजकारणातील एक प्रमुख आणि वादग्रस्त व्यक्ती होते. बाळ ठाकरे हे प्रबोधनकार ठाकरे आणि त्यांच्या पत्नी रमाबाई ठाकरे यांचे पुत्र होते. महाराष्ट्र राज्यातील एक उजव्या विचारसरणीचा राजकीय पक्ष असलेल्या शिवसेनेचा संस्थापक म्हणून त्यांना प्रसिद्धी मिळाली. ठाकरेंच्या राजकीय प्रवासात प्रादेशिकता, करिष्मा आणि अनेकदा वादग्रस्त वक्तृत्व यांचा अनोखा मिलाफ होता.

वैयक्तिक जीवन

ठाकरेसाहेब यांचे १ जून १९४८ रोजी मीनाताई ठाकरे यांच्याशी लग्न झाले होते आणि त्यांना तीन मुले होती, सर्वात मोठा मुलगा बिंदूमाधव, मध्यम मुलगा जयदेव, आणि धाकटा मुलगा उद्धव.  १९९५ मध्ये मीना यांचे निधन झाले आणि पुढच्या वर्षी बिंदूमाधव एका कार अपघातात मरण पावले. पुढे उद्धवजी ठाकरे यांनी शिवसेनेचे नेते म्हणून पुढे आले. संजीवनी करंदीकर ही बाळासाहेब ठाकरे यांची बहीण आहे.

शिवसेनेची स्थापना

बाळासाहेब ठाकरे यांनी शिवसेना पक्षाची स्थापना केली. बाळ ठाकरे हे उजव्या विचारसरणीचे मराठी समर्थक नेते होते. ठाकरे यांनी व्यंगचित्रकार म्हणून त्यांच्या व्यावसायिक कारकिर्दीची सुरुवात बॉम्बे येथील द फ्री प्रेस जर्नल या इंग्रजी भाषेतील दैनिकातून केली. बाळ ठाकरे यांनी फ्री प्रेस जर्नल, टाइम्स ऑफ इंडिया आणि मार्मिकसाठी व्यंगचित्रे काढली. परंतु त्यांनी १९६० मध्ये पेपर सोडला आणि स्वत: चा राजकीय साप्ताहिक, मार्मिक बनवला. बाळासाहेब ठाकरे यांचे विचार आजही तरुणांना प्रेरणा देतात.

महाराष्ट्रात निर्माण झालेले – मराठी द्वेषाचे व मराठी माणसांवरील अन्यायाचे – व्यंग केवळ चित्रांनी दूर होणार नाही. त्यासाठी आणखी संघटित प्रयत्न करायला हवेत असा विचार बाळासाहेबांनी केला. ‘हर हर महादेवची’ गर्जना मराठी माणसाच्या मनात पुन्हा एकदा घुमायला हवी आणि प्रत्येक मराठी माणसाने महाराष्ट्राचा स्वाभिमान मनात बाळगायला हवा.  समाजसुधारकांची समृद्ध परंपरा असलेला महाराष्ट्र पुरोगामी आहे, पण मराठी माणूस मागेच राहिला आहे. महाराष्ट्रात सुविधा आहेत, पण मराठी माणूस दुविधेत आहे.

महाराष्ट्रात उद्योग आहेत, पण मराठी तरुण बेरोजगार; तर महाराष्ट्रात पैसा आहे पण मराठी माणूस गरीब. ही परिस्थिती बाळासाहेबांनी जाणली. महाराष्ट्राला भारतात मान आहे पण मराठी माणूस महाराष्ट्रातच (प्रामुख्याने मुंबईत) अपमानित होतो आहे. हा विरोधाभास बाळासाहेबांनी शिवसेनेच्या माध्यमातून महाराष्ट्राच्या लक्षात आणून दिला. यातूनच मराठी माणूस संघटित झाला.

शिवसेनेचा पहिला मेळावा ऑक्टोबर ३०, इ.स. १९६६ रोजी शिवतीर्थ मैदानावर संपन्न झाला. या मेळाव्यास सुमारे ५ लाख लोकांनी गर्दी केली होती.

निधन

१७ नोव्हेंबर २०१२ रोजी हृदयविकारामुळे त्यांचे निधन झाले. मृत्यूची बातमी समजताच दुकाने व व्यापारी संस्था बंद पडल्यामुळे मुंबई त्वरित ठप्प झाली. संपूर्ण महाराष्ट्र राज्य हाय अलर्ट वर ठेवले होते.  पोलिसांनी शांततेचे आवाहन केले आणि २०,००० मुंबई पोलिस अधिकारी, राज्य राखीव पोलिस दलाची १ तुकडी आणि रॅपिड ऍक्शन फोर्सची तीन तुकडी तैनात करण्यात आली.

बाळासाहेब ठाकरे यांचे प्रकाशित साहित्य

• जय महाराष्ट्र! हा शिवसेना नावाचा इतिहास आहे – पुस्तक, लेखक प्रकाश अकोलकर.
• पहिला हिंदुहृदयसम्राट – पुस्तक, लेखक – अनंत शंकर ओगले
• बाळासाहेब : ए्क अंगार – पुस्तक, लेखक – नागेश शेवाळकर
• बाळासाहेब ठाकरे – पुस्तक, लेखक – यशराज पारखी
• हृद्य सम्राटाची जीवनगाथा – भारत भांड यांनी लिहिलेला पोवाडा आणि गीतांची सीडी.

बाळासाहेब ठाकरे यांची थोडक्यात माहिती

एकनाथ संभाजी शिंदे – संक्षिप्त जीवनी